ارکان بازار سرمایه ایران

فصل دوم - ارکان بازار اوراق بهادار از قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران

در راستای حمایت از حقوق سرمایه گذاران و با هدف ساماندهی، حفظ و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارای اوراق بهادار و به منظور نظارت بر حُسن اجرای این قانون، شورا و سازمان با ترکیب، وظایف و اختیارات مندرج در این قانون تشکیل می‌شود.

شورا بالاترین رکن بازار اوراق بهادار است که تصویب سیاستهای کلان آن بازار را بر عهده دارد. اعضای شورا به شرح ذیل می‌باشد:
۱ - وزیر امور اقتصادی و دارایی.
۲ - وزیر صنعت، مع-دن و تجارت.
۳ - رئیس کل بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
۴ - روسای اتاق بازرگانی و صنایع و معادن ایران و اتاق تعاون.
۵ - رئیس سازمان که به عنوان دبیر شورا و سخنگوی سازمان نیز انجام وظیفه خواهد کرد.
۶ - دادستان کل کشور یا معاون وی.
۷ - یک نفر نماینده از طرف کانونها.
۸ - سه نفر خبره مالی منحصراً از بخش خصوصی با مشورت تشکل های حرفه‌ ای بازار اوراق بهادار به پیشنهاد وزیر امور اقتصادی و دارایی و تصویب هیات وزیران.
۹ - یک نفر خبره منحصراً از بخش خصوصی به پیشنهاد وزیر ذی ‌ربط و تصویب هیات وزیران برای هر بورس کالایی.
تبصره ۱ - ریاست شورا با وزیر امور اقتصادی و دارایی خواهد بود.
تبصره ارکان بازار سرمایه ایران ۲ - مدت ماموریت اعضای موضوع بندهای (۷)، (۸) و (۹) پنج سال است و آنان را نمی توان از میان اعضای هیات مدیره و کارکنان سازمان انتخاب کرد.
تبصره ۳ - انتخاب مجدد اعضای موضوع بندهای (۷)، (۸) و (۹) این ماده حداکثر برای دو دوره امکان پذیر خواهد بود.
تبصره ۴ - اعضای موضوع بند (۹)، فقط در جلسات مربوط به تصمیم گیری همان بورس شرکت می کنند.

وظایف شورا به شرح زیر می‌باشد:
۱ - اتخاذ تدابیر لازم جهت ساماندهی و توسعه بازار اوراق بهادار و اعمال نظارت عالیه بر اجرای این قانون.
۲ - تعیین سیاستها و خط مشی بازار اوراق بهادار ارکان بازار سرمایه ایران در قالب سیاستهای کلی نظام و قوانین و مقررات مربوط.
۳ - پیشنهاد آئین نامه ‌های لازم برای اجرای این قانون جهت تصویب هیات وزیران.
۴ - تصویب ابزارهای مالی جدید.
۵ - صدور، تعلیق و لغو مجوز فعالیت بورسها، بازارهای خارج از بورس، شرکتهای سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه و شرکتهای تامین سرمایه.
۶ - تصویب بودجه و صورتهای مالی سازمان.
۷ - نظارت بر فعالیت و رسیدگی به شکایت از سازمان.
۸ - تصویب نوع و میزان وصولی های سازمان و نظارت بر آنها.
۹ - انتخاب بازرس - حسابرس سازمان و تعیین حق ‌الزحمه آن.
۱۰ - انتخاب اعضای هیات مدیره سازمان.
۱۱ - تعیین حقوق و مزایای رئیس و اعضای هیات مدیره سازمان.
۱۲ - انتخاب اعضای هیات داوری و تعیین حق ‌الزحمه آنان.
۱۳ - اعطای مجوز به بورس به منظور عرضه اوراق بهادار شرکتهای پذیرفته شده خود در بازارهای جهانی.
۱۴ - اعطای مجوز پذیرش اوراق بهادار خارجی به بورس.
۱۵ - اعطای مجوز به بورس جهت معاملات اشخاص خارجی در بورس.
۱۶ - سایر اموری که به تشخیص هیات وزیران به بازار اوراق بهادار مربوط باشد.
تبصره - مصوبات شورا پس از تایید وزیر امور اقتصادی و دارایی لازم‌ الاجراء خواهد بود.

سازمان، موسسه عمومی غیردولتی است که دارای شخصیت حقوقی و مالی مستقل بوده و از محل کارمزدهای دریافتی و سهمی از حق پذیرش شرکتها در بورسها و سایر درآمدها اداره خواهد شد. منابع لازم برای آغاز فعالیت و راه‌ اندازی سازمان یاد شده از محل وجوه امانی شورای بورس نزد سازمان کارگزاران بورس اوراق بهادار تهران تامین می‌شود.
تبصره - اساسنامه و تشکیلات سازمان حداکثر ظرف سه ماه از تاریخ تصویب این قانون توسط شورا تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.

هیات مدیره سازمان دارای پنج عضو است که از میان افراد امین و دارای حُسن شهرت و تجربه در رشته مالی منحصراً از کارشناسان بخش غیردولتی به پیشنهاد رئیس شورا و با تصویب شورا انتخاب می‌شوند. رئیس شورا حکم اعضای هیات مدیره را صادر می کند.

وظایف و اختیارات هیات مدیره سازمان به شرح زیر است:
۱ - تهیه آئین نامه‌ های لازم برای اجرای این قانون و پیشنهاد آن به شورا.
۲ - تهیه و تدوین دستورالعملهای اجرایی این قانون.
۳ - نظارت بر حُسن اجرای این قانون و مقررات مربوط.
۴ - ثبت و صدور مجوز عرضه عمومی اوراق بهادار و نظارت بر آن.
۵ - درخواست صدور، تعلیق و لغو مجوز تاسیس بورسها و سایر نهادهایی که تصویب آنها بر عهده شورا است.
۶ - صدور، تعلیق و لغو مجوز تاسیس کانونها و نهادهای مالی موضوع این قانون که در حوزه عمل مستقیم شورا نیست.
۷ - تصویب اساسنامه بورسها، کانونها و نهادهای مالی موضوع این قانون.
۸ - اتخاذ تدابیر لازم جهت پیشگیری از وقوع تخلفات در بازار اوراق بهادار.
۹ - اعلام آن دسته از تخلفات در بازار اوراق بهادار که اعلام آنها طبق این قانون بر عهده سازمان است به مراجع ذی ‌صلاح و پیگیری آنها.
۱۰ - ارائه صورتهای مالی و گزارشهای ادواری در مورد عملکرد سازمان و همچنین وضعیت بازار اوراق بهادار به شورا.
۱۱ - اتخاذ تدابیر ضروری و انجام اقدامات لازم به منظور حمایت از حقوق و منافع سرمایه گذاران در بازار اوراق بهادار.
۱۲ - ایجاد هماهنگی های لازم در بازار اوراق بهادار و همکاری با سایر نهادهای سیاست گذاری و نظارتی.
۱۳ - پیشنهاد به کارگیری ابزارهای مالی جدید در بازار اوراق بهادار به شورا.
۱۴ - نظارت بر سرمایه گذاری اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی در بورس.
۱۵ - تهیه بودجه و پیشنهاد انواع درآمدها و نرخهای خدمات سازمان جهت تصویب توسط شورا.
۱۶ - تصویب سقف نرخهای خدمات و کارمزدهای بورس و سایر نهادهای مالی موضوع این قانون.
۱۷ - صدور تاییدنامه سازمان قبل از ثبت شرکتهای سهامی عام نزد مرجع ثبت شرکتها و نظارت سازمان بر آن شرکتها.
۱۸ - بررسی و نظارت بر افشای اطلاعات با اهمیت توسط شرکتهای ثبت شده نزد سازمان.
۱۹ - همکاری نزدیک و هماهنگی با مراجع حسابداری به ویژه هیات تدوین استانداردهای حسابرسی.
۲۰ - انجام تحقیقات کلان و بلندمدت برای تدوین سیاستهای آتی بازار اوراق بهادار.
۲۱ - همکاری و مشارکت با مراجع بین ‌المللی و پیوستن به سازمانهای مرتبط منطقه ‌ای و جهانی.
۲۲ - انجام سایر اموری که از طرف شورا به سازمان محول شده باشد.

مدت عضویت هر یک از اعضای هیات مدیره پنج سال است و انتخاب مجدد آنان برای یک دوره دیگر بلامانع است.

رئیس هیات مدیره سازمان از بین اعضاء هیات مدیره به پیشنهاد اعضاء و تصویب شورا برای مدت سی ماه تعیین خواهد شد.
تبصره ۱ - رئیس هیات مدیره، رئیس سازمان و بالاترین مقام اجرایی آن خواهد بود.
تبصره ۲ - وظایف و حدود اختیارات رئیس سازمان در اساسنامه سازمان تعیین خواهد شد.

اشتغال اعضای هیات مدیره به صورت موظف و تمام وقت بوده و به هیچ وجه حق اشتغال یا پذیرش مسوولیت دیگری در سایر دستگاهها، بنگاهها و نهادها اعم از دولتی و غیردولتی را نخواهند داشت.

در صورت برکناری، فوت و یا استعفای هر یک از اعضای هیات مدیره، جانشین وی برای مدت باقی مانده، ظرف پانزده روز حسب مورد به ترتیب مقرر در ماده (۶) منصوب خواهد شد. شرایط برکناری در اساسنامه سازمان قید خواهد شد.

اعضای هیات مدیره قبل از شروع به کار در سازمان موظفند در جلسه شورا سوگند یاد کنند ارکان بازار سرمایه ایران که وظایف قانونی خود را به نحو احسن انجام دهند و در انجام وظایف نهایت دقت و بی طرفی را به کار برند و کلیه تصمیماتی را که می گیرند مقرون به صلاح کشور بوده و رعایت حفظ اسرار سازمان و هیات مدیره را بنمایند. متن سوگندنامه در اساسنامه سازمان مندرج خواهد شد.

حقوق و مزایای رئیس و اعضای هیات مدیره سازمان از محل بودجه سازمان پرداخت می‌شود.
تبصره - حق حضور اعضای غیردولتی شورا در جلسات شورا، به پیشنهاد رئیس شورا و با تصویب شورا تعیین و از محل بودجه سازمان پرداخت می‌شود.

در بدو انتصاب و خاتمه عضویت، اعضای هیات مدیره باید فهرست دارایی های خود، همسر و افراد تحت تکفل خود را به شورا گزارش نمایند.

حسابرس - بازرس سازمان از بین موسسات حسابرسی عضو جامعه حسابداران رسمی برای یک سال توسط شورا انتخاب می‌شود، انتخاب حسابرس - بازرس حداکثر برای دو دوره امکانپذیر خواهد بود.

انجام هرگونه معاملات اوراق بهادار ثبت شده یا در شرف ثبت نزد سازمان یا هرگونه فعالیت و مشارکت مستقیم یا غیرمستقیم در انجام معاملات مذکور توسط اعضای شورا، سازمان، مدیران و شرکای موسسه حسابرسی سازمان و نیز اشخاص تحت تکفل آنها ممنوع است.

اعضای شورا و سازمان موظفند فعالیتهای اقتصادی و مالی خود و همچنین مشاغل تمام وقت یا پاره وقت خود را که طی دو سال اخیر به آن اشتغال داشته ‌اند یا دارند، به رئیس قوه قضائیه گزارش دهند.

اعضای شورا، سازمان، مدیران و شرکای موسسه حسابرسی سازمان مکلفند از افشای مستقیم یا غیرمستقیم اطلاعات محرمانه‌ ای که در اجرای وظایف خود از آنها مطلع می‌شوند، حتی پس از خاتمه دوران تصدی خود، خودداری کنند. متخلف به مجازاتهای مقرر در ماده (۴۶) این قانون محکوم می‌شود.

سازمان می‌تواند در اجرای وظایف قانونی خود با مجوز دادستان کل کشور، اطلاعات مورد نیاز در چارچوب این قانون را از کلیه بانکها، موسسات اعتباری، شرکتهای دولتی، دستگاههای دولتی و عمومی، از جمله دستگاههایی که شمول حکم نسبت به آنها مستلزم ذکر یا تصریح نام آنهاست و نیز اشخاص حقیقی یا حقوقی غیردولتی مطالبه نماید. کلیه دستگاهها و اشخاص مذکور مکلفند اطلاعات مورد نیاز سازمان را در موعد تعیین شده ارائه نمایند.

اصطلاحات رایج بازار سرمایه

بورس چیست؟
برای شناخت و فهمیدن این موضوع که واقعا بورس چیست و آشنایی بیشتر با آن بهتر است از “بازار” و تعریف آن شروع کنیم. در یک تعریف ساده، می توان گفت که
بازار مکانی است که در آن خرید و فروش صورت می گیرد
ساده تر این است که بگوییم هرگاه شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت پذیرد بازار تشکیل شده است
این شرایط می تواند مکان خاصی یا شبکه ای ارتباطی مثل اینترنت باشد
در بازارها به طور کلی دو نوع دارایی، دارایی های واقعی و دارایی های مالی، مورد معامله قرار می گیرند

فواید سرمایه گذاری در بورس:
کسب سود
حمایت و شفافیت قانونی
حفظ سرمایه در مقابل تورم
سهولت نقد شوندگی
عدم وجود محدودیت برای میزان سرمایه‌گذاری

مفاهیم اولیه بورس:
سهام
اوراق بهادار انواع مختلفی دارد که یک نوع آن “سهام” است. سهام عادی یک نوع دارایی مالی است که نشان‌دهنده سهم مالکیت صاحب آن از یک شرکت است. برای توضیح بیشتر فرض کنید یک شرکت را به 10 سهم تقسیم کرده‌ایم. اگر شما 2 سهم این شرکت را در اختیار داشته باشید به این معنی است که شما مالک یک پنجم این شرکت هستید و در واقع یک پنجم سود یا زیان شرکت به شما تعلق خواهد گرفت .

شرکت‌های بورسی
سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار را شرکت‌های بورسی میگویند .

گروه‌های بورسی
شرکت های بورسی را بنابر زمینه فعالیت آنها در گروه هایی مربوط به همان صنعت دسته بندی میکنند. برای مثال گروه دارویی، خودرویی، پتروشیمی، شیمیایی، بانکی، پالایشگاهی و غیره .

نماد بورسی
در تمامی بورس‌های جهان برای اینکه راحت‌تر بشود اسم هر شرکت را نام برد یک نماد به آن اختصاص می‌دهند. نماد بورسی یک شرکت بورسی معمولا عبارت است از حرف اول گروه بورسی مربوط به آن که نشان دهنده ی صنعتی می باشد که آن شرکت در آن قرار دارد و در ادامه قسمتی از نام شرکت .

شاخص کل
عددی است که با فرمول های خاصی محاسبه میشود و نشان دهنده ی بازدهی و روند بازار است و تغییر آن به منفی یا مثبت نشان دهنده ی تغییر مثبت یا منفی کل ارزش بازار است .

عرضه اولیه
وقتی سهام یک شرکت برای اولین بار قرار است در بورس عرضه شود، بعد از مشخص شدن قیمت گشایش، در یک روز معین برای اولین بار تحت نام عرضه اولیه در بازار به فروش میرسد

ارکان بازار سرمایه ایران عبارتند از:
شورای عالی بازار سرمایه
سازمان بورس و اوراق بهادار
شرکت بورس اوراق بهادار تهران
شرکت فرابورس ایران
شرکت بورس کالای ایران
شرکت بورس انرژی ایران

فرابورس ایران:
بر اساس بند ۸ از ماده یک قانون بازار اوراق بهادار، بازار خارج از بورس، بازاری در قالب شبکۀ ارتباط الکترونیک یا غیر الکترونیک برای معاملات اوراق بهادار بر پایه مذاکره عنوان‌شده است. باهدف ایفای نقش بازار خارج از بورس، شرکت فرابورس ایران در تاریخ ۲۲ آبان ۸۷ به ثبت رسید و در مهرماه ۸۸ به‌طور رسمی فعالیت خود را آغاز کرد

فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس اما با شرایط پذیرش و معامله ساده‌تر ایجاد شد، تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد

مهم‌ترین وظیفه فرابورس ایران، ساماندهی و هدایت بخشی از بازار سرمایه است که شرایط ورود به بورس اوراق بهادار را ندارند. از سویی بسیاری از شرکت ها تمایل دارند هر چه سریعتر به بازار وارد شوند که از این رو به دلیل قوانین آسانتر فرابورس ، از این مسیر به بازار سرمایه ارکان بازار سرمایه ایران وارد می شوند

لذا رویه‌های پذیرش شرکت‌ها و تنوع شرایط پذیرش به گونه ایست که شرکت‌ها با احراز حداقل شرایط و در سریع‌ترین زمان ممکن، امکان ورود به بازار را داشته و از کلیه مزایای شرکت‌های پذیرفته‌شده در بازار اوراق بهادار استفاده کنند

وبسایت tsetmc

بدون شک یکی از پرکاربردترین سایت‌های سهامداران و کاربران بورسی، سایت TSETMC (Tehran Securities Exchange Technology Management Co) یا مدیریت فناوری بورس تهران است. شاید بد نباشد قبل از توضیح، معرفی و آموزش سایت TSETMC شمای کلی از این شرکت و خدمات آن ارائه دهیم. “شرکت مدیریت فناوری بورس تهران” به عنوان یکی از شرکت‌های مجموعه‌ی سازمان بورس و اوراق بهادار برای ارائه‌ خدمات به چرخه‌ی کامل “معاملات الکترونیکی” ابزارهای مالی به ارکان بازار سرمایه فعالیت می‌کند. این شرکت باهدف بهبود کیفیت خدمات و افزایش رضایت مشتریان بازار سرمایه و بهبود پیوسته‌ی فعالیت‌ها و فرایندهای خود، سامانه‌ی مدیریت کیفیت بر اساس استاندارد ISO9001-2008 را برگزیده است. اگر بخواهیم به زبان ساده‌تر فرآیند و هدف این سایت را توضیح دهیم می‌توانیم بگوییم که معاملات سهامداران بازار، در این پنل نمایش داده می‌شود و شما می‌توانید به سادگی فرآیند معاملات را از ابتدا تا انتهای زمان معاملات مشاهده نمایید .
وقتی شما آدرس سایت TSETMC را در نوارابزار وارد و به سایت متصل می‌شوید، نمای کلی از اطلاعات سایت را در صفحه “خانه” مشاهده می‌کنید. در این صفحه، شما اطلاعات کلی بازار بورس و فرابورس شامل اطلاعات شاخص‌ها، نمادهای پربیننده و نمادهای موثر بر شاخص‌های بورس و فرابورس را مشاهده می‌کنید. اگر وقت چندانی برای بررسی سایت TSETMC ندارید و صرفاً می‌خواهید نمای کلی بازار را ببینید، با مشاهده تغییرات شاخص و ارزش بازار و نمادهای موثر در صفحه خانه به این اطلاعات دست می‌یابید

شرکت سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه چیست؟
سپرده‌گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به اختصار سمات نامیده می‌شود
طبق بند هفت ماده یک قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران، امور مربوط به ثبت، نگهداری، انتقال، مالکیت اوراق بهادار و تسویه وجوه معاملات بر عهده این شرکت قرار گرفته است. این شرکت از طریق افزایش کارایی پایاپای و تسویه معاملات و کاهش هزینه های معاملاتی، کاهش ریسک جعل، سرقت و مفقودی اوراق بهادار نقش شایانی را در کارآمدی اوراق بهادار ایفا می کند
شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه به دنبال تفکر تضمین امنیت و کارآمدی بازار اوراق بهادار ایران از طریق توسعه و بهینه سازی ساز و کار تسویه معاملات اوراق بهادار با تمرکز بر افزایش کارایی، کاهش ریسک و کاهش هزینه های پایاپای و تسویه وجوه معاملات با رعایت قوانین و مقررات جاری کشور جمهوری اسلامی ایران ایجاد شده است

افتتاح و نگهداری حساب وجوه و اوراق بهادار بازارهای خارج از بورس، بورس‌های اوراق بهادار و کالایی متعلق به سهامداران ، کارگزاران، سایر نهادهای مالی و اشخاص حقیقی و حقوقی
درج، کدگذاری، نگهداری، تسویه و پایاپای معاملات کالاها، اوراق بهادار و سایر ابزارهای مالی
سپرده‌گذاری و امانت‌پذیری انواع اوراق بهادار در سامانه عملیاتی شرکت
سپرده نمودن اوراق بهادار وثیقه شده نزد هر شخص حقیقی یا حقوقی ذینفع و ارکان بازار سرمایه ایران ایجاد تسهیلات لازم برای اشخاص ذینفع جهت کنترل سپرده‌ها به منظور اطمینان بخشی از عملکرد شرکت و فک رهن اوراق‌ مذکور به درخواست ذینفع وثیقه
قرض دهی، قرض‌گیری و هرگونه مبادله اوراق بهادار به عنوان واسطه
تهیه و ارائه گزارش‌های مورد نیازکارگزاران و مشتریان
به کارگیری شیوه‌های مناسب و ابزارها و روشهای الکترونیکی در تسویه وجوه و پایاپای اوراق بهادار
انجام خدمات تسویه وجوه، پایاپای، سپرده گذاری و امانت پذیری اوراق بهادار خارجی
ارائه خدمات تخصصی به بورس های اوراق بهادار، بازارهای خارج از بورس، بورس های کالایی، ناشران اوراق بهادار، کارگزاران و سایر فعالان بازار اوراق بهادار
انجام کلیه عملیات و معاملات مجاز مالی، خدماتی، مشاوره‌ای و تجاری مربوط به بورس های اوراق بهادار، بورسهای کالایی و بازارهای خارج ازبورس
همکاری با بورسهای منطقه ای و جهانی و نهادهای مرتبط با آنها
دریافت هر مبلغ وام، تحصیل هرگونه دارایی منقول یا غیر منقول، حقوق یا امتیاز و انجام هرگونه معامله از قبیل خرید، فروش، اجاره و رهن و … که در راستای موضوع فعالیت شرکت لازم یا مفید باشد
ایجاد و اداره صندوق تضمین تسویه
پذیرش انبارها، نظارت برفعالیت آنها و انجام عملیات مربوط به انبارها که در جهت تسهیل داد و ستد معاملات در بورس‌های کالایی انجام می‌شود
اجرای سایر وظایفی که مطابق قانون و مقررات بعهده شرکت گذاشته شده یا می‌شود
انجام اقدامات شرکتی برای شرکتهای سهامی عام از جمله :
ثبت و نگهداری اسامی و سوابق مالکین اوراق بهادار و ارائه کلیه خدمات مرتبط با آن به ناشرین اوراق بهادار
تهیه و ارائه اطلاعات مورد نیاز
برگزاری مجامع شرکتهای پذیرفته شده در بورس و بازارخارج از بورس وانجام کلیه امور مربوط به آن
دریافت اطلاعات مربوط به تشکیل مجامع و اعلام آن به اشخاص ذینفع
دریافت اطلاعات مربوط به تقسیم سود و انجام اقدامات و ایجاد تسهیلات لازم جهت توزیع آن
دریافت اطلاعات مربوط به حق تقدم خرید سهام و انتشار و ارسال آن جهت سهامداران

چگونگی سرمایه گذاری در بورس
به چند روش می‌توان در بازار بورس سرمایه‌گذاری کرد؟
روش مستقیم: در این روش سرمایه‌گذار با اتکا بر دانش، تخصص و تحلیل خود اقدام به سرمایه‌گذاری و ورود به بازار می‌کند. مسئولیت سود یا زیان حاصل از سرمایه‌گذاری به‌طور مستقیم بر عهده شخص سرمایه‌گذار است. سرمایه‌گذارانی که در این روش با سرمایه‌گذاری می‌پردازند، در یک طبقه‌بندی بر اساس مدت زمانی که تمایل به نگهداری سرمایه خود دارند به ۴ دسته تقسیم می‌شوند :

سهامی خاص را خریداری می‌کنند و بعد از ۳ یا ۴ ماه آن را می‌فروشند. به آن‌ها سرمایه‌گذاران کوتاه مدت می‌گویند .
سهام خاصی را خریداری می‌کنند و به مدت یک سال آن را نگه می‌دارند سپس برای فروش تصمیم می‌گیرند. به آن‌ها سرمایه‌گذاران میان مدت می‌گویند .
سهام خاصی را با ارکان بازار سرمایه ایران ارکان بازار سرمایه ایران قصد نگهداری بیش از یک سال خریداری می‌کنند. به آن‌ها سرمایه‌گذاران بلند مدت می‌گویند .
سهام خاصی را خریداری می‌کنند و بعد از شناسایی سود اندکی در یک هفته یا دو هفته، آن را می‌فروشند و اقدام به خرید سهام جدید یا همان سهم با قیمت جدید(پایین‌تر) می‌کنند. به آن‌ها نوسانگیر می‌گویند .

روش غیر مستقیم: ارکان بازار سرمایه ایران در این روش بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر یک موسسه مالی به‌عنوان واسط عمل می‌کند. سرمایه‌گذار وجوه خود را در اختیار این موسسات مالی قرار می‌دهد و آن‌ها با بکار‌گیری تخصص، دانش و تبحر تحلیلی و مالی و همچنین تجربه خود در بازار سرمایه فرایند سرمایه‌گذاری را به نیابت از سرمایه‌گذار انجام می‌دهند. به سرمایه‌گذاران غیر حرفه‌ای و با درجه ریسک‌پذیری پایین که فرصت و تجربه کافی برای فعالیت مستقیم در بازار بورس را ندارند توصیه می‌شود یکی از انواع روش‌های سرمایه‌گذاری غیر مستقیم را برای فعالیت خود در بازار سرمایه انتخاب نمایند. برای مثال صندوق‌های سرمایه‌گذاری که یکی از روش‌های این نوع سرمایه‌گذاری است با ایفای نقش واسطه‌گری مالی، سرمایه‌گذاری افراد غیر حرفه‌ای را از حالت مستقیم به حالت غیر مستقیم تبدیل می‌کند و مزایایی از جمله ریسک پایین‌تر و سود مناسب‌تر را برای سرمایه‌گذاران به دنبال دارد

باز تعریف ارکان بازار

مهدی آقالطفی کارشناس بازار سرمایه همان‌طور که می‌دانیم بازار سرمایه در کنار بازار پول باید به‌عنوان دو بازوی حرکتی چرخ اقتصاد و صنعت به دولت کمک کند. اما متاسفانه شاهد هستیم که در‌ ادوار گذشته رشد این دو بازار به‌واسطه بی‌توجهی دولتمردان به بازار سرمایه متوازن نبوده و توجه به بازار سرمایه حداقلی بوده، به‌طوری‌که تنها حمایت دولتمردان از این بازار در حد جملات کلیشه‌ای و گذرا باقی مانده است.

اما در دو سال گذشته شرایط این ارکان بازار سرمایه ایران بازار تغییر کرده و به‌واسطه تبلیغات انجام شده، بازار سرمایه موردتوجه آحاد مردم قرار گرفته و تا حدودی جایگاه و اهمیت این بازار نشان داده شده است، به‌طوری‌که بازار سرمایه ایران و بورس تهران در ۲ سال گذشته جایگاه میلیون‌ها ایرانی شد و متاسفانه این فرصت از طرف دولتمردان تبدیل به تهدید شد. این بازار ارکان بازار سرمایه ایران می‌توانست به‌خوبی رشد افسارگسیخته نقدینگی را کنترل کند و آن را به مسیر درست خود که همانا تزریق منابع به بخش صنعت و ایجاد ارزش‌افزوده در اقتصاد است، هدایت کند. ولی متاسفانه در حد مکانی برای پوشش کسری بودجه دولت تنزل یافت. به این ترتیب بعد از آن رها شدن بازار سهام و سرمایه‌های ارکان بازار سرمایه ایران مردم اتفاق افتاد. حال در چنین شرایطی انتظار می‌رود با توجه به جایگاه و پتانسیل‌های نهفته بازار سرمایه در تامین بخش مهمی از نیازهای اقتصادی و مالی کشور، نگاه ویژه‌ای به این بازار داشت. به عبارت دقیق‌تر باید در این برهه بسیار حساس، دولت آینده در ابعاد مختلفی توجه ویژه به بازار سرمایه داشته باشد که می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

1- توجه ویژه به ارکان بازار سرمایه، دخیل کردن نظر کارشناسانه این ارکان درخصوص تدوین و تصمیم‌گیری‌های اقتصادی و صنعتی

2- ایجاد و توسعه زیرساخت‌های موردنیاز بازار سرمایه، متناسب با گسترش بازار در سطح جامعه

3- توجه ویژه به جاری شدن حاکمیت شرکتی و اجرای صحیح آن در سطح بازار سرمایه و دفاع از حقوق سهامداران خرد در سطح شرکت‌ها

4- گسترش و ایجاد زیرساخت‌های مناسب برای بازار اوراق بدهی و ایجاد فرصت برابر برای شرکت‌های متقاضی تامین مالی در‌کنار دولت از این بازار

5- توجه ویژه به وضعیت مدیریت و هدایت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی

به عبارت دقیق‌تر باید عنوان کرد که توجه ویژه به وضعیت مدیریت و هدایت شرکت‌های سرمایه‌گذاری استانی که بخش مهمی از دارایی‌های مربوط به سهام‌عدالت در آن متمرکز شده است، علاوه بر مدیریت ثروت بخش عمده‌ای از آحاد مردم، نقش ویژه‌ای در کنترل و مدیریت صنایع مختلف فعال در سطح کشور دارند. این درحالی است که متاسفانه از بدو تاسیس تاکنون به‌واسطه عدم رعایت قوانین تجارت و سازوکار نادرست انتخاب اعضای هیات‌مدیره و مدیریت این شرکت‌ها، شاهد ناکارآمدی این شرکت‌ها در مدیریت این منابع هستیم و ضروری است که به‌عنوان اولین اقدامات در‌ حوزه بازار سرمایه، سازوکار هدایت و مدیریت این شرکت‌ها بازنگری و اصلاح شوند. در این صورت از هدررفت سرمایه‌های مردمی در ‌قالب سهام‌عدالت و ثروت ملی جلوگیری به عمل خواهد آمد.

سهم تامین مالی از طریق بازار سرمایه به ۱۰ درصد رسید/افزایش تامین مالی از بورس با توسعه ابزارهای مالی

تهران- ایرنا- یک کارشناس بورس به رشد تامین مالی از بازار سرمایه از طریق توسعه ابزارها و نهادهای مالی اشاره کرد و گفت: در سال‌های اخیر تامین مالی از بورس در ایران رشد خوبی را تجربه کرده و از نزدیک ٢ درصد به حدود ۱۰ درصد رسیده است.

«مهدی مومن‌زاده» در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا به وضعیت تامین مالی از نظام بانکی، بازار سرمایه و بازار بدهی در دنیا اشاره کرد و اظهار داشت: نظام اقتصادی، تصمیم‌گیری اقتصادی و زیرساخت‌هایی که در هر کشوری وجود دارد، متفاوت با دیگر کشورها است؛ در دنیا استفاده از بازار سرمایه در تامین مالی نسبت به کشور ما بیشتر انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه سهم بازار سرمایه سایر کشورها در تامین مالی صنایع و تولید بیش از کشور ایران است، گفت: علت این اتفاق به پویاتر شدن مکانیزم‌های بازار سرمایه در سایر کشورها باز می‌گردد.

مومن‌زاده ادامه داد: در کشور ایران هم ابزارهای مختلفی به وجود آمده است و در چند سال گذشته شاهد توسعه بازار سرمایه از منظر ابزارهای مبتنی بر سهام و اوراق بدهی بوده‌ایم.

این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه بانک یا بازار محور بودن، ملاک تعیین کننده‌ای در موفقیت سیستم اقتصادی کشور نیست، گفت: کشورهای موفق اقتصادی مانند آلمان و ژاپن بانک محور هستند و در مقابل کشورهایی نظیر انگلستان و آمریکا بازار محور و موفق به شمار می‌روند.

وی با اشاره به اینکه باید تنظیمات و ارزیابی از تامین مالی در بازارهای مالی به درستی صورت بگیرد، گفت: به عبارتی منابع باید به سمتی حرکت کند که امکان بازگشت آن وجود دارد. تامین مالی از بازار سرمایه در ایران در سال‌های اخیر رشد خوبی را داشته و از نزدیک ۲ درصد تامین مالی به حدود ۱۰ درصد رسیده و ۹۰ درصد هم از طریق نظام بانکی صورت می‌گیرد.

مومن‌زاده تصریح کرد: موضوع مهم این است که تامین مالی از بازار سرمایه با دقت بالایی صورت می‌گیرد و نظارت مستمر در این حوزه وجود دارد، سازمان بورس با نظارتی که دارد تلاش می‌کند تا منابع به سمت پروژه‌هایی ورود کند که از سودآوری خوبی برخوردار هستند.

راه‌های توسعه تامین مالی از طریق بازار سرمایه

این کارشناس بازار سرمایه در پاسخ به این پرسش که چطور باید تامین مالی از طریق بازار سرمایه را توسعه داد، گفت: تامین مالی از بازار سرمایه را از طریق توسعه ابزارها و نهادهای مالی می‌توان افزایش داد، در سال‌های اخیر انواع ابزارها را در اختیار داشته‌ایم و به‌نظر می‌رسد در سال‌های پیش‌رو نیازمند گسترش نهادهای مالی باشیم.

وی تصریح کرد: تا یک زمانی صندوق‌های بازارگردانی و صندوق‌های سرمایه‌گذاری به اندازه امروز وجود نداشت؛ سمت تقاضای اوراق تامین مالی و بازارگردانی ضعیف‌تر بود اما اکنون زمینه تامین مالی با گسترش فقط یک نهاد مالی یعنی صندوق‌های سرمایه‌گذاری بهبود پیدا کرده است.

مومن‌زاده ادامه داد: ما نیازمند مطالعات تطبیقی هستیم تا اقدامات انجام شده از سوی دنیا مورد بررسی قرار بگیرد و از طریق آن زمینه گسترش بازارها برای تامین مالی را در کشور فراهم کنیم.

این کارشناس بازار سرمایه تقویت سمت تقاضا را به عنوان موضوعی مهم در بحث تامین مالی عنوان کرد و گفت: تقویت سمت تقاضا را باید از طریق تحریک و افزایش شناخت سرمایه‌گذاران حقیقی ایجاد کنیم.

وی با بیان اینکه اکنون بازدهی بازار بدهی به‌عنوان شاخص نظام تامین مالی از بازار سرمایه بیش از بازدهی سایر بازارهای درآمد ثابت به ویژه سپرده‌ها است، افزود: این مساله می‌تواند سرمایه‌گذاران را به حضور در بازار بدهی ترغیب کند که به این ترتیب ضمن تقویت سمت تقاضا، زمینه تامین مالی دولت، شرکت‌ها و شهرداری‌ها فراهم خواهد شد.

عرضه اولیه شرکت‌ها، موضوعی مهم در بازار سرمایه

مومن‌زاده درباره اینکه آیا میزان عرضه اولیه‌های انجام شده در بازار سرمایه مناسب است یا خیر، پاسخ داد: عرضه‌های اولیه از جمله اتفاقات مهم انجام شده در بازار سرمایه است که از دو جهت دارای اهمیت است.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: نخست اینکه دارایی‌های سهامداران در قالب شرکت ارکان بازار سرمایه ایران در بازار، عرضه و ارزش‌گذاری می‌شود که از این طریق شرکت‌ها از شفافیت بیشتری برخوردار می‌شوند، همچنین از سوی دیگر سرمایه‌گذاری در عرضه‌های اولیه برای سهامداران به عنوان موضوعی پر اهمیت تلقی می‌شود که می‌تواند با سود و بازدهی معقولی همراه باشد.

این کارشناس مسایل اقتصادی به نیاز بازار سرمایه در تغییر ترکیب عرضه‌های اولیه اشاره کرد و اظهار داشت: شرکت‌های فناوری محور باید به میزان بیشتری در بازار عرضه شوند، البته این کار بازار سرمایه نیست، بدین معنا که باید شرکت‌های ارزشمند برای عرضه‌های اولیه مورد پذیرش بازار قرار بگیرند.

وی ادامه داد: همچنین باید وزارت صنعت، معدن و تجارت، وزارت نفت، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی رفاه و متولیان صنعت در کشور تلاش کنند تا ارزش افزوده بیشتری را برای بخش‌هایی از صنایع که مغفول مانده‌ است، ایجاد کنند و زمینه عرضه اولیه این شرکت‌ها هم در بازار فراهم شود.

مومن‌زاده با بیان اینکه از این طریق تنوع درآمدی شرکت‌های فعال در بازار سرمایه بیشتر خواهد شد و گزینه‌های متنوع‌تری برای سرمایه‌گذاری پیش‌روی سهامدارن قرار می‌گیرد، گفت: دقت به کار گرفته شده نهادهای مرتبط با سازمان بورس در عرضه اولیه، یکی از تضامین اعتماد به سهامی‌ است که در بازار عرضه می‌شود.

الزام در کاهش مدت زمان تامین سرمایه در بازار سرمایه

مومن‌زاده در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است کارمزدهای تامین مالی در بورس و نیز مدت زمان مورد انتظار سبب کاهش توجیه‌پذیری تامین مالی در بازار سرمایه شود، توضیح داد: همه قبول دارند که مدت زمان تامین سرمایه در بازار سرمایه باید کاهش پیدا کند، اما باید دید که چه کسی می‌تواند این زمان را کاهش دهد، چراکه بخش عمده‌ای از زمان صرف شده برای تامین مالی از بازار سرمایه مرتبط با ارکان بازار سرمایه نیست.

این کارشناس بازار سرمایه با تاکید بر اینکه بخش مهمی از فرآیند افزایش سرمایه از محل مطالبات و آورده به نهادهای خارج از بازار سرمایه برمی‌گردد، گفت: واقعیت امر این است که ارکان بازار سرمایه از چابک‌ترین ارکان در بحث تامین مالی هستند، همچنین تامین مالی از بازار سرمایه به دلیل نوع ابزارها بحث پیچیده‌ای بوده که نیازمند زمان است.

وی معتقد است که تامین مالی از بازار سرمایه در رقم‌های بالایی صورت می‌گیرد، همچنین باید اخذ تضامین و بررسی فرآیند تامین مالی با دقت بیشتری انجام شود.

افزایش تامین مالی از بورس با اصلاح قوانین

مومن‌زاده اضافه کرد: از طرفی سهامداران حقیقی و حقوقی باید به ابزارهایی که در بازار منتشر می‌شود، اعتماد داشته باشند که این اعتماد از بررسی‌های انجام شده در نهادهای ناظر بازار سرمایه جذب می‌شود، به همین دلیل باید دقت بالایی در بازار سرمایه وجود داشته باشد.

این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: ممکن است بخشی از انتقاداتی که به فرآیند افزایش سرمایه وارد می‌شود، درست باشد، اما باید دید تا چه حد از این انتقادات مرتبط به بازار سرمایه و نوع ابزارها، تامین مالی و نهادهای خارج از بازار سرمایه است.

وی گفت: به‌نظرم اگر قرار باشد اتفاق جدید در تامین مالی از بازار سرمایه رخ دهد، در ابتدا باید قانونی برای هدفمند کردن تامین مالی از بازار سرمایه و ایجاد نهادهای جدید داشته باشیم.

این کارشناس بازار سرمایه تاکید کرد: همچنین در قوانین باید فرآیندهایی که در اختیار سازمان بورس و نهادهای مالی بازار سرمایه‌ای قرار داد، مورد اصلاح قرار بگیرد تا فرآیند تامین مالی در بازار سرمایه با سرعت بیشتری انجام شود.

دارایی‌های مالی بازار سرمایه، وثیقه وام‌های بانکی می‌شوند

رئیس سازمان بورس از امکان وثیقه شدن انواع دارایی‌های مالی از جمله اوراق و سهام برای وام‌های بانکی از فروردین 1401 خبر داد.

به گزارش خبرنگار ایلنا، مجید عشقی در مراسم رونمایی و افتتاح مرکز داده (دیتاسنتر) بازار سرمایه با بیان اینکه یکی از دغدغه‌های من در سازمان بورس، بهره‌برداری از امکانات و ارتقاء سیستم‌های بورس تهران بود، اظهار داشت: بازار سرمایه در 6 سال اخیر گسترش زیادی پیدا کرده و امروز جمع سهامداران کشور به 50 میلیون نفر ‌می‌رسند از این رو ارائه خدمات الکترونیکی به سهامداران وارد فاز جدیدی شده است.

وی افزود: در حال حاضر 95 درصد معاملات به صورت آنلاین و توسط معامله‌گران انجام می‌شود از این رو با توجه به این حجم از ذینفعان باید یک مرکز داده اختصاصی راه‌اندازی و ایجاد می‌کردیم تا بتوانیم به 50 میلیون سهامدار خدمات پایدار و ایمن ارائه دهیم.

رئیس سازمان بورس با بیان اینکه تمام خدمات، ارکان‌های بازار باید در این مرکز داده تجمیع شود، گفت: توصیه من این است که این مرکز داده به تمام ارکان و نهادهای بازار سرمایه اختصاص پیدا کند و ارکان بازار که سرویس‌های اصلی را ارائه می‌دهند و همچنین شرکت‌های کارگزاری، تامین سرمایه‌ها، سبدگردان‌ها و پردازش اطلاعات مالی باید بتوانند در این مرکز سرور داشته باشند و از طریق دیتاسنتر به صورت تجمیعی تمام خدمات به سهامداران ارائه شود.

عشقی ادامه داد: انتظار ما از بورس تهران این است که حرفه‌ای‌ترین خدمات را به گروه‌های بهره‌بردار ارائه دهد و حرفه‌ای‌ترین گروه‌های بهره‌بردار در این مرکز مستقر شوند و از نظر امنیتی، بالاترین پروتکل‌ها رعایت شود و به اجرا برسد.

وی با بیان اینکه توسعه سامانه‌های معاملاتی در دستور کار قرار دارد، اذعان کرد: به زودی سامانه معاملات بومی و سامانه‌های جدید نظارتی رونمایی می‌شوند.

رئیس سازمان بورس از امکان ارائه توثیق اوراق بهادار برای وام‌های بانکی و اجرای آن از سوی تمام بانک‌ها خبر داد و گفت: در سال گذشته در حوزه توثیق بحث امکان توثیق اوراق بهادار را داشتیم که به صورت الکترونیکی به اجرا برسد اما بانک‌ها از این موضوع استقبال نکردند. در حال حاضر قرار بر این است از فروردین 1401 با همکاری شرکت سپرده‌گذاری مرکزی، این امکان فراهم شود تا اوراق بهادار، سهام و تمام دارایی‌های مالی در بازار مالی بتوانند پشتوانه و توثیق وام‌های بانک به صورت الکترونیکی باشند.

همچنین در این مراسم محمود گودرزی، مدیرعامل بورس تهران با اشاره به سیاست‌های راه‌اندازی مرکز داده در بورس تهران و برنامه‌ریزی‌های آینده این مرکز اظهار کرد: در حال حاضر استانداردهای TL3 در مرکز داده جدید رعایت می‌شود اما این مرکز بر اساس استانداردهای TL4 طراحی شده است.

وی افزود: دو پست برق، این دیتاسنتر را پشتیبانی می‌کنند که در دو نقطه مختلف تهران انجام می‌شود و در زمان بحران UPS و ژنراتورهای این دیتاسنتر به مدار می‌آید و بحث‌های پروتکل‌های امنیتی در بالاترین استانداردها در این مرکز رعایت می‌شود.

گودرزی با بیان اینکه در آینده بسیار نزدیک از سایتی رونمایی می‌کنیم که پروتکل‌های امنیتی را در بستر دیجیتالی کردن خدمات به اجرا می‌رساند، بیان کرد: مهمترین هدف و سیاست ما این است که بورس تهران دیجیتالی شود و هدف و اولویت بورس تهران ارائه سرویس‌های دیجیتالی است.

مدیرعامل بورس تهران تاکید کرد: هرچند شرکت‌های بسیاری برای اجاره بخشی از این دیتاسنتر پیشنهاد داده‌اند اما این امکانات را فقط در اختیار شرکت‌های زیرساختی و نهادهای بازار سرمایه می‌گذاریم.