آموزش فارکس به زبان فارسی

تحلیل SWOT چیست؟

نکته : نقاط قوت و نقاط ضعف ، جزء عناصر درون سازمان شما هستند، در حالی که فرصت ها و تهدیدات به‌طورکلی با عوامل خارجی ارتباط دارند. به همین دلیل، تحلیل SWOT گاهی اوقات تحلیل داخلی و خارجی Internal-External Analysis نامیده می‌شود و ماتریس SWOT / تحلیل SWOT ، گاهی به نام ماتریس IE شناخته می‌شود.

تحلیل SWOT چیست؟

تحلیل SWOT ابزاری کارآمد برای شناسایی شرایط محیطی و توانایی های درونی سازمان است. پایه و اساس این ابزار کارآمد در مدیریت استراتژیک و همین طور بازاریابی، شناخت محیط پیرامونی سازمان است. حروف SWOT که آن را به شکل های دیگر مثل TOWS هم می نویسند، ابتدای کلمات Strength به معنای قوت ، Weakness به معنای ضعف، Opportunity به معنای فرصت و Threat به معنای تهدید است.

ماهیت قوت و ضعف به درون سازمان مربوط می شود و فرصت و تهدید معمولاً محیطی است.در اینجا به معرفی آنالیز SWOT پرداخته شده است و نحوه ی اجرای آن شرح داده نشده است.

قوت ها :

قوت های سازمان همان منابع و توانایی هایی است که در اختیار دارد و می تواند از آنها به منظور ایجاد یک مزیت رقابتی استفاده کند. موارد زیر می توانند از قوت های شرکت به حساب آیند :

اختراعات ثبت شده شرکت.

نام تجاری و برند شناخته شده.

شهرت در بین مشتریان.

مزیت در قیمت تمام شده.

دسترسی اختصاصی به منابع طبیعی.

دسترسی به شبکه های توزیع مناسب.

نیروی انسانی کارآمد و آموزش دیده.

ضعف ها :

نبودن بعضی از توانایی های کلیدی در سازمان می تواند به عنوان یک ضعف در سازمان تلقی شود. موارد زیر می توانند از ضعفهای شرکتها باشند :

عدم پشتیبانی و حفاظت از اختراعات.

نام تجاری و برند ضعیف.

ناشناخته بودن در بین مشتریان.

ساختار پر هزینه در شرکت.

عدم دسترسی به منایع.

عدم دسترسی به شبکه های توزیع.

نیروی انسانی ناکارآمد.

نکته ی حائز اهمیت در اینجا امکان تبدیل شدن ضعفها و قوت ها به یکدیگر در شرایط گوناگون است. برای مثال ظرفیت تولید بالا می تواند یک مزیت و قوت برای شرکت محسوب شود اما همین ظرفیت بالا در شرایط رکود و تغییرات تکنولوژیکی می تواند باعث کاهش چابکی شرکت گردد و به آن لطمه وارد کند.

فرصتها :

ماتریس SWOT

شناسایی و بررسی دقیق محیط خارجی می تواند فرصتهای جدیدی را برای مدیران شرکت نمایان سازد و همین فرصتها می توانند آغازگر مسیر جدیدی برای توسعه و رشد باشند، فرصتهای می توانند شامل موارد زیر باشند :

نیاز برطرف نشده مشتری.

ظهور تکنولوژی های جدید.

کم شدن محدودیت های قانونی.

حذف موانع تجارت جهانی.

تهدیدها :

تغییر در متغیرهای خارجی و محیطی می تواند تهدید هایی را برای شرکت در پی داشته باشد. مواردی چون :

تغییر در سلیقه ی مشتری که باعث فاصله گرفتن او از محصولات ما می شود.

ظهور محصولات جایگزین پر قدرت.

افزایش محدودیت های تجاری.

ماتریس SWOT

به هر حال شرکت نباید منتظر به تحلیل SWOT چیست؟ وجود آمدن فرصتهایی استثنایی در محیط خارجی باشد، بلکه باید تلاش کند تا با تقویت قوت های درونی اش مزیت رقابتی جدیدی را برای شرکت یا سازمان خلق کند. خلق این مزیت های رقابتی از طریق هماهنگی بین قوت ها و توانایی های درون سازمانی و فرصتهای کوچک یا بزرگ خارجی است. حتی در برخی مواقع، اهمیت فرصت خارجی به قدری است که سازمان انگیزه ی لازم برای غلبه بر یک ضعف داخلی را نیز پیدا خواهد کرد.

برای توسعه ی این استراتژیها، یعنی همان استراتژیهایی که باعث هماهنگی قوت های درون سازمانی با فرصتهای محیط خارجی است، می توان از ماتریس SWOT بهره برد. به اعتقاد نگارنده ی این مطلب ماتریس SWOT می تواند ابزاری توانمد در شناسایی و اتخاذ استراتژیهای مناسب در انواع کسب و کارها باشد. این متد (روش) در صورت شناخت دقیق و به کارگیری صحیح برای کسب و کارهای کوچک و متوسط بسیار کارآمد خواهد بود. شاید حتی بتوان از این ابزار برای تعیین استراتژیهای شخصی و زندگی افراد نیز بهره برد. به هر حال در اینجا تنها به معرفی این ابزار پرداخته شده است، اما می توانید در سایر مطالب پایگاه اطلاع رسانی صنعت چگونگی پیاده سازی و اجرای عملی آن را نیز مطالعه فرمایید.

ابتدا لازم است لیستی از قوتها، ضعفها،تهدیدها و فرصتها را آماده کنیم، به این لیست پروفایل SWOT می گویند.

ماتریس SWOT یا ماتریس TOWS

ضعفها

قدرتها

استراتژیهای W-O

استراتژیهای S-O

فرصتها

استراتژیهای W-T

استراتژیهای S-T

تهدیدها

توجه: ماتریس SWOT می تواند شکلهای مشابه دیگری نیز داشته باشد که از نظر عملی تفاوتی ندارند.

S-O ؛ استراتژیهایی هستند که در پی استفاده از فرصتها هستند و به خوبی با توانایی های سازمان هماهنگی دارند.

W-O ؛ غلبه بر ضعفها به منظور استفاده از فرصتها است.

S-T ؛ شناسایی روشهایی که شرکت می تواند با استفاده از آنها خطر پذیری خود را از تهدید ها کاهش دهد.

W-T ؛ یک استراتژی کاملاً دفاعی است که مانع آسیب دیدن شرکت به علت ضعفهایش از تهدیدات محیط خارجی می شود.

آنالیز SWOT می تواند همان طور که اشاره شد، بسیار کارآمد باشد، و علاوه بر تصمیم گیری استراتژیک تحلیل SWOT چیست؟ در بازاریابی نیز موثر باشد. شما می توانید با استفاده از چهار عامل SWOT برای جایگاه یک شرکت کوچک در بازار هم از همین ابزار استفاده کنید. موضوعی که در مطالب دیگر پایگاه اطلاع رسانی صنعت به آن پرداخته شده است.

کیفیت آنالیز SWOT صوت گرفته بسیار وابسته به ورودیهای ماتریس SWOT است؛ لازم است در تعیین عوامل قوت و ضعف، فرصت و تهدید، از جوانب مختلف به محیط داخلی و خارجی سازمان نگریسته شود تا بتوان ورودیهای صحیحی را در ماتریس SWOT و یا آن چیزی که به پروفایل SWOT شناخته می شود داشته باشیم.

هر چند نگارنده معتقد است، تحلیل SWOT ابزاری بسیار مفید خصوصاً برای کسب و کارهای کوچک است و در دنیا نیز بسیار از آن بهره گرفته می شود. اما برخی منتقدان اعتقاد دارند؛ در برخی موارد بیش از اندازه در شناخت محیط با استفاده از این روش ساده انگاری می شود و معتقدند تفسیر جریانات محیط داخلی و خارجی به یکی از عوامل SWOT قدری دور از واقعیت خواهد بود. هر چند اکثر کارشناسان SWOT را با تمام فرضهایش به عنوان روشی کارآمد می شناسند.

swot چیست؟ شرح کامل ماتریس سوات و مزایای آن به همراه مثال کاربردی

swot چیست؟ شرح کامل ماتریس سوات و مزایای آن به همراه مثال کاربردی

تحلیل سوات یا ماتریس SWOT یک ابزار پیشرفته برای برنامه‌ریزی استراتژیک است که مدیران و استراتژیست‌های شرکت می‌توانند از آن استفاده کنند و از دو رویکرد داخلی و خارجی به کسب و کار خود نگاه کنند. جاهای خوب را شناسایی کرده و بیابند که کجا می‌توانند پیشرفت کنند. این ابزار با نام «ماتریس SWOT» هم شناخته می‌شود. اگر به دنبال تدوین یا بازنگری استراتژی‌های کسب و کار خود هستید، بعد از تدوین چشم‌انداز، جدول سوات تهیه می‌شود. جدول سوات به عنوان قلب فرآیند تدوین استراتژی محسوب می‌شود و هر خروجی که از آن به دست می‌آید، به طور مستقیم با کیفیت برنامه‌ریزی مرتبط است. توصیه می‌شود که کل اعضای تیم برنامه‌ریزی در تهیه این جدول مشارکت جدی داشته باشند.

معرفی SWOT

تحلیل سوات شامل جمع آوری و به تصویر کشیدن اطلاعات داخلی و خارجی است که در دستیابی به چشم‌انداز سازمان تأثیر دارند و یا ممکن است در آینده نزدیک (یک‌سال آتی) تأثیر داشته باشد. این ماتریس، چارچوبی است که کمک می‌کند تا عوامل داخلی (شامل نقاط قوت و ضعف شرکت) با عوامل خارجی (شامل فرصتها و تهدیدها) کنار هم دیده شوند.

اجزای تحلیل SWOT

تحلیل SWOT چیست؟ پاسخ به این سؤال ساده است: ابزاری است که برای تحلیل موقعیت استفاده می شود. SWOT بترتیب مخفف واژه‌های زیر است:

  • قوتها ( trengths S ): عواملی که باعث پیشرفت تحلیل SWOT چیست؟ شرکت نسبت به رقبا می شود.
  • ضعفها (eaknesses W ): عواملی که اگر رقبا از آنها استفاده کنند، خسارت آفرین است.
  • فرصتها ( Opportunities ): شرایط مساعدی که می‌تواند به حفظ و ارتقای مزیت رقابتی کمک کند.
  • تهدیدها (Threats) : شرایط نامطلوبی که می‌تواند بر کسب و کار تأثیر منفی بگذارد.

قوتها و ضعفها جزو عوامل داخلی هستند و می‌توان با کنکاش در وضعیت موجود شرکت و مراجعه به نظر مدیران آنها را شناسایی کرد. فرصتها و تهدیدها عوامل خارجی هستند که می‌توان روندهای آن را پیش‌بینی کرده و برنامه واکنش برای آنها چید. اغلب، این تحلیل را به شکل ماتریس مانند نمودار زیر ترسیم می‌کنند:

مراحل سوات یا SWOT

این تحلیل را می توان توسط یک شخص یا گروهی از افراد در قالب تیم برنامه‌ریزی انجام داد. تحلیل پایه ‌ ای نسبتاً آسان انجام می‌شود و تنها چند مرحله را شامل می شود:

مرحله 1. چشم‌انداز را بنویسید.

مرحله 2. فهرستی از فرصتها و تهدیدها را متناسب با چشم‌انداز تهیه کنید.

مرحله 3. فهرستی از قوتها و ضعفها را متناسب با چشم‌انداز تهیه کنید.

مرحله 4. جدول SWOT را از انتهای همین صفحه دانلود کرده و نتایج مرحله 2 و 3 را در آن وارد کنید. (یا فرمت را از صفحه فایل خام جدول سوات دریافت کنید).

مرحله 5. برای هر خانه راهکارهایی را بنویسید بطوریکه از تناظر عوامل خارجی و داخلی به دست آید.

مرحله 6. راهکارها را غربال کرده و جمع‌بندی کنید. این راهکارها همان استراتژی‌های شما هستند.

برای مشاهده نمونه جدول swot کلیک کنید.

چگونه فرصتها و تهدیدها را شناسایی کنیم؟

فرصتها و تهدیدها عواملی هستند که خارج از دامنه تصمیم‌گیری کسب و کار بوده و معمولاً به دلیل تغییر در محیط عمومی، صنعت یا اقدامات رقبا پدید می‌آیند. فرصتها نشان‌دهنده شرایطی هستند که در صورت استفاده از آن، یک مزیت رقابتی به دست می‌آید. تهدیدها ممکن است به شرکت آسیب برساند، بنابراین بهتر است در مقابل از آنها دوری کنید. به طور معمول با استفاده از بررسی‌های زیر می‌توانید فرصتها یا تهدیدها را پیدا کنید:

  • چارچوبPEST. یک مدل معروفی که در زمینه تحلیل محیط عمومی وجود دارد این چارچوب است که نمایانگر کلیه نیروهای اصلی خارجی (سیاسی-قانونی، اقتصادی-تجاری، اجتماعی-فرهنگی، تکنولوژیکی-فنی است که بر شرکت تأثیر می‌گذارد. بنابراین بهترین جا برای جستجوی فرصتها و تهدیدها است.
  • رقابت. واکنش رقبا به حرکات و تغییرات بیرونی شما. رقبا استراتژیهای خود را تغییر داده و یا راهکارهای جدیدی را معرفی می‌کنند. بنابراین، شرکت باید همیشه اقدامات رقبای خود را زیرنظر داشته باشد و مراقب فرصتها و تهدیدهای جدید باشد که در هر زمان ممکن است باز شود.
  • تغییرات بازار. بارزترین فرصتها و تهدیدها در تغییرات بازار ظاهر می‌شوند. هم‌گرایی در بازار وقتی اتفاق می‌افتد که نیازهای مشتریان در سایر بخشهای بازار با همان محصول فعلی تامین می‌شود. بازارهای جغرافیایی جدید باز می‌شوند که با بهره‌برداری از آنها می‌توان حجم صادرات را افزایش داده یا فعالیت‌ها را در یک کشور جدید آغاز کرد. اغلب بازارهای خرد به دلیل تغییرات تکنولوژیکی سودآور می‌شوند. در نتیجه، تغییرات در بازار فرصتها و تهدیدهای جدیدی را ایجاد می‌‌کند که در صورت هوشیاری می‌توان از آن برای کسبمزیت رقابتی بهره برد.

بیشتر تغییرات بیرونی می‌تواند هم فرصت و هم تهدید را نشان دهد. به عنوان مثال، افزایش نرخ ارز برای یک شرکت صادرات محور مانند فولاد، سیمان یا پتروشیمی فرصت است یا تهدید؟ هنگامی که نمی‌توان تشخیص داد که تأثیر عامل خارجی مثبت است یا منفی، باید آن عامل را به عوامل کوچکتری تقسیم کرده و سپس بررسی شود. در این مثال افزایش ورود نقدینگی در اثر صادرات فرصت است اما دشواری‌های تامین کالا، مواد و قطعات تحلیل SWOT چیست؟ و زیاد شدن فاصله زندگی و کار کارکنان و دشواری تامین منابع انسانی متخصص تهدید است.

چگونه قوتها و ضعفها را شناسایی کنیم؟

قوتها و ضعفها عوامل داخلی شرکت هستند. برای پیدا کردن قوتها این سوال را بپرسید چه کارهایی را بهتر از رقبا انجام می‌دهید که به شما در دستیابی به چشم‌انداز کمک می‌کند؟ همچنین در مورد ضعفها این سوال مطرح می‌شود که چه چیزهایی در شرکت در دستیابی به چشم‌انداز کمک نکرده و مانعی برای آن هستند؟ بغیر از برخی مواقع که می‌توان قوتها یا ضعفها را فوراً و بدون مطالعه عمیق در سازمان تشخیص داد، بطور معمول انجام این کار، کاری دشوار است. حوزه‌های مختلفی باید بررسی شود:

  • منابع: انسانی، مالی، دانشی، فیزیکی و نامشهود
  • شایستگی‌های محوری
  • قابلیتها
  • حوزه‌های کارکردی: مدیریت، بهره‌برداری، بازاریابی، مالی، منابع انسانی، تحقیق و توسعه
  • فرهنگ سازمانی
  • فعالیتهای زنجیره ارزش

گاهی پیش می‌آید که تصمیم‌گیری در مورد یک عامل دشوار می‌شود و نمی‌توان تعیین کرد که قوت است یا ضعف. بنظر می‌رسد که هر دوی آنها است. در چنین مواقعی باید آن عامل را به عوامل کوچکتر تقسیم کرده و سپس در مورد آن تصمیم گرفت. در این حالت:

  • تعریف دقیق‌تر. با شناسایی و تعریف دقیق‌تر یک عامل می‌توان در مورد اجزای آن تصمیم گرفت. برای مثال ممکن است شرکتی در عامل نام و نشان تجاری ضعیف باشد، که این یک عامل بسیار کلی است و باید دقیق‌تر شود. احتمال دارد که در «تصویر برند» ضعف باشد اما در ارزش برند جزو باارزش‌ترین‌ها بوده و میلیاردها تومان ارزش داشته باشد که یک قوت است. بنابراین، وقتی که عوامل با دقت تعیین می‌شوند، تشخیص آنها راحتتر است.
  • بنچ‌مارک (الگوبرداری): نکته اصلی در تحلیل سوات، شناسایی عواملی است که قوتها یا ضعفها را در مقایسه با رقبا نشان می‌دهد. به عنوان مثال، حاشیه سود 17٪ برای بسیاری از شرکتها در اکثر صنایع خیلی خوب است و یک قوتت محسوب می‌شود. اما اگر میانگین سود حاشیه رقبا 20٪ باشد، چه؟ پس حاشیه سود 17٪ شرکت به عنوان یک ضعف در نظر گرفته می‌شود.
  • چارچوبVRIO. منابع سازمانی را با چارچوب VRIO (ارزشمندی، کمیابی، غیرقابل تقلید و ساختارمندی) ارزیابی کنید. اگر این چهار مورد را تامین کرد که قوت است، در غیر این صورت، هیچ مزیتی برای شرکت ایجاد نمی‌کند.
  • ماتریس نیم‌رخ رقابتی: که در آن بازیگران یک صنعت با هم مقایسه می‌شوند و می‌تواند اطلاعات بسیار خوبی در زمینه شناسایی قوتها و ضعفها ارائه دهد.

نکات مهم در تهیه جدول سوات (جدول SWOT)

رهنمودهای زیر برای تهیه ماتریس سوات کاربرد دارد. با بکاربردن آنها بسیاری از محدودیتهای ماتریس را کنار گذاشته و نتایج بهبود می‌یابد:

  • عوامل باید نسبت به رقبا مشخص شوند.
  • فهرست بین 3 تا 5 موردی برای هر گروه مشخص کنید.
  • عوامل باید تا جای ممکن واضح و شفاف تعریف شوند.
  • به واقعیت‌ها تکیه کنید نه عقاید. شواهد قوی بیابید یا از اشخاصی دعوت کنید که نظرات بدون تعصب می‌دهند.
  • عوامل باید عمل‌محور و کاربردی باشند. به عنوان مثال، «کند بودن معرفی محصولات جدید» یک ضعف است.

مثال جدول سوات (نمونه ماتریس SWOT)

دانلود جدول SWOT

از لینک بالا می توانید فایل خام جدول سوات را دانلود کنید.

مزایای SWOT

SWOT به دلیل سادگی و تمرکز روی موضوعات تحلیل SWOT چیست؟ کلیدی اثرگذار روی شرکت، به عنوان ابزاری است که به طور گسترده استفاده می‌شود. هدف شناسایی قوتها و ضعفهای داخلی شرکت و متناظر کردن آن با فرصتها و تهدیدها بوده بطوریکه بتوان راهکارهایی را برای عمل در موقعیتهای خاص بدست آورد. این ابزار دارای مزیتهای مهم زیر است:

  • ساده و کاربردی است.
  • درک آن راحت است.
  • بر عوامل مهم داخلی و خارجی مؤثر بر شرکت متمرکز است.
  • به شناسایی اهداف آینده منجر می‌شود.
  • مسیری برای تحلیل‌های عمیق‌تر ایجاد می‌کند.

محدودیتهای SWOT

جدول سوات، اگرچه مزیتهایی دارد، اما بسیاری از مدیران و دانشگاهیان به شدت از آن انتقاد می‌کنند یا حتی آن را به عنوان یک ابزار جدی نمی‌شناسند. به عقیده بسیاری، این یک تحلیل «دَم دستی» و «منسوخ» است. در اینجا نقصهای اصلی ذکر می‌شود:

  • فهرست طولانی از قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدها.
  • نبود اولویت‌بندی در عوامل.
  • توصیف گسترده عوامل.
  • عوامل اغلب عقاید هستند نه واقعیتها.

نتیجه‌گیری

بعنوان مشاور استراتژی و کسی که سالها از این ابزار استفاده کرده (و گاهی هم بدنبال جایگزینی برای آن گشته) باید بگویم که جدول سوات بهترین ابزار برای بارش فکری (طوفان‌ فکری) در هنگام تدوین استراتژیها است. اگر ورودی‌های این تحلیل بدرستی تعریف شود و تحلیل طبق مراحل زیر انجام شود، خواهید دید که راهکارهای (استراتژیک و عملیاتی) برخاسته از این ابزار بسیار کارآمد بوده و گاهی هم شما را شگفت‌زده خواهد کرد.

تجزیه و تحلیل SWOT چیست؟

تجزیه و تحلیل SWOT چیست؟

تجزیه و تحلیل SWOT چیست؟

تجزیه و تحلیل SWOT چیست؟

تجزیه و تحلیل SWOT (یا ماتریس SWOT ) یک تکنیک برنامه ریزی استراتژیک و مدیریت استراتژیک است که برای کمک به شخص یا سازمان در شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصت ها و تهدیدهای مرتبط با رقابت تجاری یا برنامه ریزی پروژه استفاده می شود. گاهی اوقات به آن ارزیابی موقعیتی یا تحلیل موقعیتی می گویند. مخفف های اضافی با استفاده از اجزای مشابه عبارتند از TOWS و WOTS-UP.

این تکنیک برای استفاده در مراحل اولیه فرآیندهای تصمیم گیری طراحی شده است و می تواند به عنوان ابزاری برای ارزیابی موقعیت استراتژیک سازمان ها در انواع مختلف (شرکت های انتفاعی، دولت های محلی و ملی، سازمان های غیر دولتی و غیره) استفاده شود. هدف آن شناسایی عوامل داخلی و خارجی است که برای دستیابی به اهداف سرمایه گذاری یا پروژه مطلوب و نامطلوب هستند. کاربران تجزیه و تحلیل SWOT اغلب سوالاتی را می پرسند و پاسخ می دهند تا اطلاعات معنی داری برای هر دسته تولید کنند تا ابزار مفید باشد و مزیت رقابتی آنها را شناسایی کنند . SWOT به عنوان یک ابزار آزمایش شده و واقعی برای تحلیل استراتژیک توصیف شده است، اما به دلیل محدودیت های آن نیز مورد انتقاد قرار گرفته است و جایگزین هایی نیز توسعه داده شده است.

تجزیه و تحلیل SWOT یکی از ابزارهای ساده در عین حال قدرتمند جهت تدوین استراتژی برای شرکت‌های مختلف است. تجزیه و تحلیل SWOT به شما کمک می‌کند با در نظر گرفتن تمامی نقاط قوت و ضعف کسب و کار خود و همچنین فرصت‌ها و تهدیدهایی که در بازار با آن روبرو می‌شوید، یک استراتژی قوی برای سازمان تدوین کنید.

تا بحال برای‌تان پیش آمده است که خیلی برنامه‌ریزی و تلاش بکنید ولی در نهایت نتیجه‌ای که می‌خواهید را به دست نیاورید؟ اگر چنین تجربه‌ای دارید، چاره کار شما تحلیل سوات (آنالیز SWOT) است.

واژه SWOT یعنی چه؟

در ابتدا بیایید کمی در مورد خود واژه "SWOT" حرف بزنیم و ببینیم که اصلا این واژه انگلیسی چه معنی دارد.

واژه SWOT از کنار هم قرار دادن حروف اول چهار کلمه‌ی Strengths (نقاط قوت)، Weaknesses (نقاط ضعف)، Opportunities (فرصت‌ها) و Threats (تهدید‌ها) ساخته شده است. همانطور که از اسمش پیداست، این تکنیک به ما کمک می‌کند تا به نقاط قوت و ضعف خودمان پی ببریم، فرصت های پیش روی خودمان را بشناسیم، و تهدیدهای احتمالی را به شیوه موثری مدیریت کنیم.

جزیه و تحلیل SWOT برای تسهیل بررسی واقع‌بینانه، مبتنی بر واقعیت و داده محور نقاط قوت و ضعف سازمان طراحی شده است. سازمان باید با اجتناب از اعتقادات از پیش ایجادشده یا مناطق مبهم، تجزیه و تحلیل را دقیق انجام دهد و بر حقایق و واقعیت‌ها متمرکز شود. شرکت‌ها باید از این تحلیل به عنوان راهنما و نه لزوماً به عنوان یک توصیه استفاده کنند.

آنالیز SWOT از کجا به وجود آمد؟

آلبرت هامفری، مبدع تحلیل سواتحول و حوش دهه‌های 60 یا 70 میلادی تحلیل SWOT چیست؟ بود که یک استاد دانشگاه به اسم آلبرت هامفری در دانشگاه استنفورد آمریکا مسئول یک پروژه تحقیقاتی بود. این استاد برای اینکه برنامه‌های استراتژیک خودشان را ارزیابی کرده و متوجه دلیل شکست آن بشود، یک تکنیک ارائه داد که اسمش تکنیک SOFT بود. دقیقا مثل روش SWOT، در روش SOFT هم حروف اول چهار کلمه کنار هم چیده شده‌اند:

حرف S به جای کلمه Satisfactory (به معنی رضایت‌بخش) برای بخش‌هایی از کار که در حال حاضر رضایت‌بخش هستند.

حرف O به جای کلمه Opportunities (به معنی فرصت‌ها) برای فرصت‌هایی که می‌توان در آینده برای پیشرفت استفاده کرد.

حرف F به جای کلمه Faults (به معنی ایرادها) برای شناسایی ایرادهای موجود در کار.

و حرف T به جای کلمه Threats (به معنی تهدیدها) برای نشان دادن تهدیدهایی که پیشرفت و موفقیت کار را عقب می‌اندازند.

حالا ممکن است بپرسید که روش سافت (SOFT) چطور به سوات (SWOT) تبدیل شد؟ در سال 1964، سمیناری به اسم "برنامه‌ریزی بلندمدت" در زوریخ (سوئیس) برگزار شد. در این سمینار، یکی از سخنرانان برای اولین بار مدل سوات را معرفی کرد و به حضار هم گفت که این مدل، اقتباسی از مدل SOFT آقای هامفری است.

درک تجزیه و تحلیل SWOT

تجزیه و تحلیل SWOT یک تکنیک برای ارزیابی عملکرد، رقابت، ریسک و پتانسیل کسب و کار و همچنین بخشی از آن مانند خط تولید محصول یا نهادهای دیگر است.

تجزیه و تحلیل SWOT با استفاده از داده‌های داخلی و خارجی می‌تواند به شرکت بگوید که باید چه پیشرفت داخلی داشته باشد و همچنین به توسعه برنامه‌های استراتژیک کمک می‌کند.

این تکنیک همچنین می‌تواند کسب و کارها را به سمت استراتژی‌هایی که به احتمال زیاد موفقیت‌آمیز هستند، هدایت نماید. تجزیه و تحلیل SWOT به تحلیل‌گران، ذینفعان یا رقبای مستقل می‌گوید که آیا شرکت، خط تولید یا صنعت قوی یا ضعیف است و دلیل این قوی یا ضعیف بودن چیست.

swot

swot

تحلیل‌گران تجزیه و تحلیل SWOT را در قالب یک چهار ضلعی ارائه می‌دهند. این چیدمان بصری یک مرور کلی از موقعیت شرکت فراهم می‌سازد. اگرچه ممکن است همه نکات از اهمیت یکسانی برخوردار نباشند، اما همه آن‌ها باید بینش‌های کلیدی در مورد توازن فرصت‌ها و تهدیدها، مزایا و معایب و موارد دیگر را نشان دهند.

تجزیه و تحلیل SWOT اولین بار برای تجزیه و تحلیل کسب و کار مورد استفاده قرار گرفت. اکنون اغلب توسط دولت‌ها، موسسات غیرانتفاعی و افرادی از جمله سرمایه‌گذاران و کارآفرینان استفاده می‌شود.

نقاط قوت (Strengths)

نقاط قوت توصیف می‌کنند که سازمان‌ها چه برتری دارند و چه چیزی آن‌ها را از رقبا جدا می‌کند: برای مثال نقطه قوت می‌تواند یک برند قدرتمند، وفاداری به مشتری، فناوری منحصر به فرد و غیره باشد. مثلا یک صندوق محافظت از سرمایه‌گذاری ممکن است یک استراتژی کسب و کار اختصاصی تهیه کرده باشد که نتایج ضرر بازار را بازگرداند. این سازمان باید تصمیم بگیرد که چگونه از این نتایج برای جذب سرمایه‌گذاران جدید استفاده کند.

نقاط ضعف (Weaknesses)

نقاط ضعف نمی‌گذارند عملکرد سازمان به حد مطلوب برسد. آن‌ها نقاطی هستند که کسب و کار باید برای برتری پیدا کردن نسبت به رقبا، بهبود بخشد. نقاط ضعف رایج عبارتند از یک برند ضعیف، نرخ ریزش کارکنان بالاتر از متوسط، سطح بالای بدهی، زنجیره تأمین ناکافی یا فقدان سرمایه.

فرصت‌ها (Opportunities)

فرصت‌ها به عوامل خارجی مطلوب اشاره می‌کنند که می‌توانند مزیت رقابتی در اختیار سازمان قرار دهند. به عنوان مثال، اگر یک کشور تعرفه‌ها را کاهش دهد، یک تولیدکننده اتومبیل می‌تواند اتومبیل‌های خود را به بازار جدید صادر کند و باعث افزایش فروش و سهم بازار شود.

تهدیدها (Threats)

تهدیدها دربرگیرنده عواملی هستند که احتمال آسیب رساندن به سازمان را دارند. به عنوان مثال، خشکسالی تهدیدی برای یک شرکت تولید گندم است، زیرا ممکن است باعث از بین رفتن یا تضعیف عملکرد محصول شود. سایر تهدیدات رایج شامل مواردی مانند افزایش هزینه مواد، افزایش تعداد رقبا، عرضه شدید نیروی کار و غیره هستند.

نمونه های آنالیز SWOT

نمونه اول آنالیز SWOT: یک وبسایت رزرو هتل ایرانی

تابستان سال 96 بود یکی از سایت‌های رزرو هتل کشور فیلتر شد. پس ما تا اینجا یک تهدید (T) داریم و آن فیلترشدن سایت است. فکر می‌کنید سایت مذکور چطور این تهدید را به یک فرصت (O) ارزشمند تبدیل کرد؟ کافی بود تا به تیترهای خبری که در همه جا پخش شده بود نگاهی بیاندازید. تیتر خبرها این بود: وبسایت فلان، بزرگترین وب‌سایت رزرو هتل در کشور، فیلتر شد!

این وب‌سایت با یک حرکت هوشمندانه، این تهدید را به یک فرصت تبدیل کرد تا خودش را به عنوان "بزرگترین وب‌سایت رزرو هتل در کشور" در همه جا معرفی کرده و به این شکل برندسازی کند! البته شناخت نقاط قوت هم در این حرکت، نقش مهم و کلیدی داشت. مثلاً در متن خبر می‌خوانید که این شرکت دارای گواهینامه‌های معتبر و مورد اعتماد است و هیچ‌گونه تخلفی مرتکب نشده است. پس با شناخت نقاط قوت درونی شرکت توانستند تهدیدات بیرونی را به فرصتی برای رشد و برندسازی تبدیل کنند!

نمونه دوم آنالیز SWOT:شرکت کوکا کولا

در سال ۲۰۱۵، یک شرکت مستقل تجزیه و تحلیل SWOT برای شرکت کوکا کولا انجام داد که نقاط قوت مانند برند مشهور در جهان، شبکه توزیع گسترده و فرصت‌های موجود در بازارهای نوظهور را شناسایی کرد. این تحلیل ضعف‌ها و تهدیداتی از قبیل نوسانات ارزهای خارجی، افزایش علاقه عمومی به نوشیدنی‌های سالم و رقابت از سوی شرکت‌های نوشیدنی سالم را نیز مورد توجه قرار داد.

طبق تجزیه و تحلیل SWOT انجام شده برای شرکت کوکا کولا، این شرکت به یک شرکت نوشیدنی برتر تبدیل خواهد شد که آن را به گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاران محافظه کار و همچنین یک منبع درآمد قابل اعتماد در مقابل سرمایه کم مورد نیاز، تبدیل می‌کند.

پنج سال بعد، تحلیل صورت گرفته اثبات شد، زیرا کوکا کولا ششمین برند قدرتمند جهان (آن زمان) باقی ماند. سهام کوکا کولا طی پنج سال پس از اتمام تجزیه و تحلیل، بیش از ۶۰ درصد افزایش یافته است.

نمونه دوم آنالیز SWOT: استفاده از آنالیز SWOT توسط کمپانی بین المللی استارباکس

مطمئنا حداقل برای یک بار هم که شده، اسم استارباکس به گوشتان خورده است و شاید حتی با خودتان فکر کرده‌اید که چه عواملی باعث موفقیت جهانی این کمپانی شده است. در ویدئوی زیر، تحلیل سوات بر روی این کمپانی پیاده شده است تا هم به جواب سوال‌تان برسید و هم چگونگی استفاده از آنالیز سوات را یاد بگیرید.

مزایای استفاده از تجزیه و تحلیل SWOT

تجزیه و تحلیل SWOT یک روش عالی برای هدایت جلسات استراتژیک کسب و کار است. این امکان وجود دارد که همه افراد در جلسه بتوانند در مورد نقاط قوت و ضعف اصلی شرکت بحث کنند و سپس فرصت ها و تهدیدها را تعریف نمایند و در آخر به ایده‌های اصلی بپردازند. غالباً، تجزیه و تحلیل SWOT نمایانگر عواملی است که از آن‌ها بی‌خبر بوده‌اید و بدون انجام این تحلیل، متوجهِ آن‌ها نخواهید شد.

شرکت‌ها می‌توانند از SWOT برای جلسات مربوط به استراتژی کلی کسب و کار یا برای یک دپارتمان خاص مانند بازاریابی، تولید یا فروش استفاده کنند. به مرور خواهید دید که چگونه استراتژی کلی توسعه‌یافته از تجزیه و تحلیل SWOT در زیرمجموعه‌های دپارتمان‌ها نیز اعمال خواهد شد.

جمع بندی آنالیز SWOT

همانطور که کسب و کارها گسترش می یابند و جهان به هم پیوسته تر می شود، مهارت های تجزیه و تحلیل کسب و کار بیش از هر زمان دیگری اهمیت پیدا می کند. خوشبختانه، به لطف مجموعه ای از تکنیک های نوآورانه، نرم افزارهای پیشرفته و دوره های آنلاین که به افراد و شرکت ها امکان می دهد این مهارت ها را بدست آورند، یادگیری این مهارت ها نیز ساده تر می شود.

تحلیل SWOT چیست ؟ بررسی کاربرد SWOT در استراتژی بازاریابی

تحلیل SWOT (تحلیل اس‌دبلیواوتی) یک تکنیک و ابزاری تحلیلی برای شناخت چهار عامل مهم و اثرگذار بر یک کسب و کار یا یک فرد است. تجزیه و تحلیل SWOT یک مدل ساده است که نقاط قوت، نقاط ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها سازمان را برای ایجاد استراتژی بازاریابی مورد بررسی قرار می‌دهد.

برای انجام این کار، باید توجه داشت که سازمان چه کاری می‌تواند و چه تحلیل SWOT چیست؟ تحلیل SWOT چیست؟ کاری نمی‌تواند ، انجام دهد و همچنین ارزیابی شرایط بالقوه مطلوب یا نامطلوب مربوط به محصولات یا خدمات شرکت.

تحلیل swot analysis تحلیل SWOT چیست ؟ بررسی کاربرد SWOT در استراتژی بازاریابی

تحلیل SWOT در حوزه برنامه‌ریزی استراتژیک مانند مدیریت استراتژیک ، تعیین استراتژی بازاریابی ، تدوین استراتژی فروش ، …. استفاده می‌شود.

نقاط قوت ( قوت ها ) Strengths

نقاط ضعف ( ضعف ها ) Weaknesses

نقاط فرصت ( فرصت ) Opportunities

نقاط تهدید ( تهدیدها ) Threats

تحلیل SWOT به ایجاد توازن پایدار در بازار کسب و کار شما کمک می‌نماید. تحلیل SWOT به شما کمک می‌کند تا کسب و کار خود را به گونه‌ای توسعه دهید که بهترین مزیت‌ها، توانایی‌ها و فرصت‌های شما را به بهترین شکل ممکن بکار گرفته شود.

تجزیه و تحلیل SWOT کسب و کار

آنچه SWOT را قدرتمند می‌سازد عبارت از این است که با اندیشیدن، می‌توان فرصت‌هایی را یافت که به خوبی مورد استفاده شود و با درک ضعف‌ها ، می‌توان تهدیدات را مدیریت نمود و یا از بین برد . با نگاهی به خود و رقبای خود با استفاده از تجزیه و تحلیل SWOT، می‌توانید شروع به ساخت یک استراتژی نمایید، که مزیت‌های خود را از رقبا تشخیص داده و روش رقابت را تعیین نمایید.

روش تجزیه و تحلیل SWOT

این ابزار در سال 1960 توسط آلبرت هومفری در سال 1960 ارائه شده است. شما می‌توانید از آن به دو روش استفاده کنید :

  • تحلیل SWOT ، ابزاری برای درک مناسب افراد از یکدیگر ( غیررسمی )
  • تحلیل SWOT ، ابزاری برای تدوین سند استراتژی ( کاملا رسمی )

نکته :

نقاط قوت و نقاط ضعف ، جزء عناصر درون سازمان شما هستند، در حالی که فرصت ها و تهدیدات به‌طورکلی با عوامل خارجی ارتباط دارند. به همین دلیل، تحلیل SWOT گاهی اوقات تحلیل داخلی و خارجی Internal-External Analysis نامیده می‌شود و ماتریس SWOT / تحلیل SWOT ، گاهی به نام ماتریس IE شناخته می‌شود.

کشف “نقاط قوت” در تحلیل SWOT

  • سازمان شما چه مزیت‌هایی دارد؟
  • چه کاری بهتر از هر کس دیگری انجام می دهید؟
  • چه منابع منحصر به فرد در اختیار دارید و یا کدام منبع ارزان قیمت را در اختیار دارید که می تواند بر روی دیگران تأثیر بگذارد؟
  • مردم چه نقاط قوتی در شما می‌بینند ؟
  • چه عواملی باعث می شود که شما “بفروشید” ؟

پیشنهاد منحصر تحلیل SWOT چیست؟ به فرد فروش Unique Selling Proposition : USP سازمان شما چیست؟

نقاط قوت خود را از منظر داخلی و از نقطه نظر مشتریان و افراد موجود در بازار خود در نظر بگیرید. همچنین اگر شما مشکلی در شناسایی نقاط قوت خود دارید، سعی کنید فهرستی از ویژگی‌های سازمان خود را بنویسید. امیدوارم بعضی از این نقاط قوت شما باشند. به نقاط قوت خود نگاه کنید، در مورد آنها با توجه به رقبای خود ، فکر کنید. به عنوان مثال، اگر تمام رقبای شما دارای محصولاتی با کیفیت بالا هستند، بنابراین ، فرآیند تولید با کیفیت بالا در بازار سازمان شما یک نقطه قوت نیست، بلکه ضرورت است.

تجزیه و تحلیل swot

کشف “نقاط ضعف” در تحلیل SWOT

  • چه چیزی می‌تواند بهبود یابد؟
  • از چه کارهایی باید اجتناب شود؟
  • مردم چه نقاط ضعفی در شما میبینند ؟
  • چه عواملی باعث افت فروش شما می‌شود؟

نقاط ضعف خود را از دیدگاه داخلی و خارجی در نظر بگیرید: آیا نقاط ضعفی وجود دارد که دیگران آن راببیند و شما نبینید ؟ آیا رقبای شما بهتر از شما عمل می‌نمایند؟ در حال حاضر بهتر است که واقع بینانه به گزینه‌ها نگاه نمایید. و هر چه زودتر با حقایق ناخوشایند سازمانتان روبرو شوید.

کشف “فرصت ها” در تحلیل SWOT

  • چه فرصت‌هایی وجود دارد ؟
  • شما از چه روند جالبی آگاه هستید؟

فرصت های مفید می‌تواند از موارد زیر باشد :

  • تغییرات در تکنولوژی و بازار در هر دو مقیاس گسترده و جزئی.
  • تغییرات در سیاست دولت در ارتباط با حوزه کاری شما.
  • تغییرات در الگوهای اجتماعی، مشخصاتی جمعیت، تغییرات شیوه زندگی و غیره.
  • رخدادهای محلی.

نکته :

هنگامی که به فرصت‌ها نگاه می‌کند، به نقاط قوت خود نیز نگاه کنید و از خودتان بپرسید که آیا با این نقاط قوت میتوانید از فرصت‌ها استفاده نمایید ؟ همچنین ، نقاط ضعف خود را بررسی کنید و از خودتان بپرسید که آیا می‌توانید با از این بین بردن این نقاط ضعف ، از این فرصت‌ها استفاده نمایید ؟

کشف “تهدید ها” در تحلیل SWOT

  • چه موانعی دارید ؟
  • رقبا شما چه کار می‌کنند؟
  • آیا استانداردهای کیفی شغل، محصولات یا خدمات شما تغییر نموده است ؟
  • آیا فناوری در حال تغییر است و آیا این تغییر می‌تواند موقعیت شما را تهدید نماید؟
  • آیا شما بدهی‌های ناجور یا مشکلاتی خصوص جریان نقدی دارید؟
    آیا هر یک از نقاط ضعف شما به طور جدی تجارت شما را تهدید می‌نماید؟

نکته:

بررسی فرصت‌ها و تهدیدات به شما اطمینان دهد که عوامل بیرونی نظیر مقررات جدید دولت یا تغییرات تکنولوژیکی در صنعت را نادیده نگیرید. عوامل بیرونی را با تحلیل بیرونی پستله PESTELE Analysis بررسی می‌نماییم.

مقاله مرتبط :

تیم مشاوران مدیریت ایران : مطالب سایت شامل حمایت از حق مؤلف و مترجم میباشد و هرگونه کپی برداری بدون درج لینک منبع پیگرد قانونی دارد.

تحلیل SWOT چیست؟ چه زمانی و چگونه از آن استفاده کنیم؟

تحلیل SWOT چیست؟

تحلیل SWOT چیست؟

راهنمای مطالعه

با چشمان باز اگر بخواهیم قدم برداریم، حتما باید نگاهی بیندازیم اول به خودمان و وضعیتی که در آن هستیم (ضعف‌ها و قدرت‌هایمان) و سپس فرصت‌ها و تهدیداتی را که رو به رویمان است، بررسی کنیم و این یعنی تحلیل SWOT:

این روش برای اولین بار توسط این افراد مطرح شد:

  • Kenneth Andrews
  • Roland Christensen
  • Learned
  • William D. Book

تحلیل SWOT قبل از ورود به هر بازار و به طور کلی هر زمانی که می‌خواهیم بازخورد فعالیت‌های بازاریابی و تبلیغات مان را افزایش دهیم بسیار ضروری‌ست.

در این روش، همه‌ی اِلِمان‌های داخلی و خارجی شرکت بررسی می‌شود و با کشف نقاط ضعف، قوت، فرصت‌ها و تهدیدها، شرکت شما آمادگی بیشتری در برابر پیش آمدهای آتی بازار خواهد داشت.

چه زمانی از SWOT استفاده کنیم؟

موارد تحلیل SWOT چیست؟ اصلی کاربرد تحلیل SWOT این ۳ مورد می‌باشند:

  • در ابتدای طراحی کمپین‌های بازاریابی
  • اتخاذ سیاست‌های کاری متفاوت در کسب و کارتان
  • کشف موقعیت‌های مناسب برای اعمال تغییرات در شرکت

۲ نکته در تحلیل SWOT

۱) آندرو چارژ، مدیر عامل شرکت Money Crashers در این باره می‌گوید:

اشتباه اکثر مدیران این است که روند چنین تحلیلی را نادیده می‌گیرند و به یک حساب سرانگشتی و ذهنی راضی می‌شوند. اما هر کسب و کاری نیازمند دقیق‌ترین نوع تحلیل SWOT می‌باشد.

۲) «شاون والش» مدیر و مالک شرکت Paradigm Computer Consulting اعتقاد دارد که تحلیل SWOT باید به صورت تیمی صورت گیرد:

بهتر است که علاوه بر رئیس شرکت و مدیران بازاریابی، دیگر کارمندان شرکت نیز درگیر فرآیند تحلیل SWOT باشند و آن‌ها نیز در شناسایی فرصت‌ها، تهدیدها و نقاط قوت و ضعف شرکت، سهمی داشته باشند. به نوعی تحلیل SWOT کسب و کارتان را به صورت تیمی انجام بدهید.

المان‌های آنالیز SWOT

معمولا برای تحلیل SWOT، جدولی ۴ ستونه و ۴ ردیفه درست می‌کنیم؛ سپس نقاط ضعف و قدرت، و فرصت ها و تهدیدها را در برابر هم (جهت مقایسه) قرار می‌دهیم.

معمولا تهدیدهای خارجی و نقاط ضعف داخلی شرکت را رو به روی هم قرار نمی‌دهیم؛ هرچند ممکن است گاهی نیاز باشد تا آن‌ها را کنار هم داشته باشیم تا مثلا بتوانیم از تمام خطرات جدی شرکت، یک‌جا آگاه شویم و بتوانیم برای آن راهکار بیندیشیم (این موضوع در مورد نقاط قوت و فرصت‌های شرکت نیز صادق است).

وقتی که از همه‌ی ریسک های کسب و کارتان مطلع شدید، می‌توانید تصمیم بگیرید که آیا:

  • نقاط ضعف داخلی کسب و کارم را برطرف کنم؟
  • یا فعلا قید آن بخش از بازار را که تهدیداتی برایم دارد بزنم و بگذارم برای وقتی دیگر که آمادگی مقابله با آن را دارم.

عوامل درونی

دو حرف اول (S و W) که بیانگر نقاط قوت و ضعف هستند، هر دو از عوامل درونی مربوط به کسب و کارتان می‌باشند. عواملی درونی مانند موارد زیر که شما باید ببینید که در هر کدام از آن‌ها چه نقاط ضعف و قوتی دارید:

  • مسائل مالی: مانند بودجه، منبع درآمد، بدهی و…
  • ارتباطات بازاریابی: ویزیتورهای باتجربه، سیستم توزیع کالای قوی، خوش‌نامی و…
  • منابع فیزیکی: مانند موقعیت مکانی شرکت‌تان (همان آدرس دفتر!)، امکانات و تجهیزات شرکت‌تان و…
  • منابع انسانی: کارکنان‌تان، طرفداران برندتان (و البته متنفران از برندتان!) و…
  • مسائل حقوقی: ثبت اختراع، حق مالکیت معنوی (که در ایران عملا کاربردی ندارد!)، ثبت برند و سایر مسائل حقوقی
  • و…

ممکن است نقاط قوت یا ضعفی خارج از دسته‌بندی فوق داشته باشید. این دسته‌بندی صرفا یک نوع راهنما برای بهتر پیدا کردن نقاط قوت و ضعف‌تان است.

عوامل بیرونی

این عوامل، یا به صورت مستقیم یا به صورت غیر مستقیم بر کسب و کار شما تاثیر خواهد گذاشت. حالا ممکن است از دل آن فرصت‌هایی بیرون بیاید، یا از بخت بد، تهدیدهایی را به کسب و کارتان تحمیل کند:

  • وضعیت بازار: مانند محصولات جدید، تکنولوژی جدید یا مثلا تغییر نیازهای مشتری
  • وضعیت اقتصادی: وضع اقتصادی شهر، کشورتان یا جهان
  • بودجه‌رسانی: مثلا وام‌های مختلف یا تخفیف‌های مالیاتی و…
  • ارتباطات: فرصت‌ها و تهدیداتی که در ارتباطات‌تان (مثلا با تامین‌کنندگان، سهام‌داران، شرکای تجاری و…) پیش می‌آید.
  • وضعیت سیاسی: قوانین جدید مجلس، قوانین حمایت از حقوق حیوانات، طرح‌های ریاضت اقتصادی، طرح‌های حمایت از تولید داخلی و…
  • تقویم: ماه رمضان، زمستان سرد، عید نوروز، گرمای تابستان، ایام امتحانات و…

ماتریس SWOT

زمانی که نقاط قوت و ضعف، و فرصت‌ها و تهدیدها را شناسایی کردید می‌توانید از ماتریس SWOT برای طراحی یک استراتژی مناسب برای فعالیت‌هایتان کمک بگیرید. در این روش، می‌توانید به ۴ صورت مختلف استراتژی بچینید:

مقالات مرتبط

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

برو به دکمه بالا