بررسی فقهی معاملات فارکس
بررسی فقهی معاملات فارکس
بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف (ریال ،دلار، یورو، پوند،ین،دینار و. ) معامله می شوند. در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله می کنند و کسی که قصد معامله دارد اگر احساس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری می کند و هنگامیکه ارزش آن افزایش یافت به فروش آن می پردازد. و یا ارز گران را فروخته و پس از ارزان شدن مجدداً خریداری می کند و از این راه سود می برد.
چنین معامله ای از قدیم الایام در بین مردم مرسوم بوده که افراد صاحب سرمایه یا خود به چنین معامله ای اقدام می کردند و یا شخص دیگری را به عنوان وکیل یا عامل خود قرار می دادند و از او می خواستند در مقابل حق العمل معین (اجرت) یا مجاناً چنین معامله ای را برای آنان انجام دهند و سود و زیان از آن صاحب سرمایه است.
چنین معامله از نظر شرعی هیچ اشکالی ندارد زیرا تمام شرایط معامله را دارد و در ضمن آن هم هیچ شرطی که مخالف شرع باشد نشده است. بنا براین شرعاً جایز است.
اما آنچه امروزه به عنوان "بازار فارکس "در اینترنت مطرح است دارای اشکالاتی است که موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات شده است. بعضی از این اشکالات عبارتند از:
1.بسیاری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد کرده اند دارای هویت مشخصی نیستند و هدف آنها از این کار صرفاً کلاه برداری است و با این شیوه به تطمیع مردم پرداخته و سرمایه آنان را غارت کرده و چون محل معلومی ندارند، مال باخته هیچ راهی برای استیفاء حق خود نخواهد داشت و همه سرمایه خود را از دست خواهد داد.
- بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و در پایگاه اینترنتی معاملات سفارش شده توسط صاحب سرمایه را روز به روز در صفحه مخصوص او نمایش می دهند و او نیز به گمان این که این گزارش واقعی است به آنان اطمینان می کند اما در حقیقت این یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد زیرا آنان اموال سرمایه گزار را جای دیگری مثل قاچاق و. سرمایه گذاری کرده اند. این قسم از معاملات فارکس قطعا شرعی نیست زیرا جدای از اشکالات دیگر به شرط سرمایه گذار که صاحب مال است و شرط کرده که سرمایه اش در خرید و فروش ارز به کار گرفته شود عمل نشده است.
- بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی می کنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و حقیقتاً هم معامله ارز انجام می دهند اما در ضمن قرار داد خود با صاحبان سرمایه شرط هایی مطرح می کنند که آن شرط ها خلاف شرع است (مثل اینکه شرط می کنند در زمانهایی که معامله ای در کار نیست این سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا مؤسسه ای قرض داده و سود دریافت کنند) و موجب بطلان قرار داد می شود زیرا در ضمن آن شرط حرام شده است. بنا براین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است.
بنا بر این معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب سرمایه معاملات را مترتب میکند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است.
لازم به تذکر است که بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران نیز دارای معاملات بازار فارکس است و از آنجایی که ضوابط شرعی در آنها رعایت می شود اشکالی ندارد و می توان در آن شرکت کرد.[1]
ضمائم:
پاسخ مراجع عظام تقلید نسبت به این سؤال، چنین است: [2]
حضرت آیت الله العظمی خامنه‌ای (مد ظله العالی):
صحت معاملات در بازار فارکس متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی است.[3]
حضرت آیت الله العظمی سیستانی (مد ظله العالی):
حضرت آیت الله اجازه ورود در چنین معاملاتى را نمی‌دهند.
حضرت آیت الله العظمی صافی گلپایگانی (مد ظله العالی):
از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است و لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی‌باشد.
حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی (مد ظله العالی):
با توجّه به اینکه فارکس شرایط شرعیّه معاملات را ندارد جایز نیست.
حضرت آیت الله العظمی نوری همدانی (مد ظله العالی):
بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.
[1]. گفتکوی تلفنی با حجةالاسلام دکترسید عباس موسویان کارشناس بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران.
[2]. استفتا از دفاتر آیات عظام: خامنه‌ای، سیستانی، مکارم شیرازی، صافی گلپایگانی و نوری همدانی (مد ظلهم العالی) توسط سایت اسلام کوئست.
[3]. بنا به گفته برخی کارشناسان، کارگزاران بازار فارکس دو دسته اند: دسته اول که اکثر مدعیان کارگزاری از این دسته اند، صرفا یک صفحه مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده اند و حضور واقعی در بازار ارز ندارند، این گروه پول مشتریان را دریافت و برای اهداف و برنامه های خود استفاده می کنند و فقط یک بررسی فقهی معاملات فارکس صفحه اینترنتی برای مشتری اختصاص می دهند که مشتری در آن مشغول معاملات به ظاهر ارزی می شود، بنابراین معاملات انجام شده غیر واقعی و باطل است و موجب ملکیت درآمد حاصله نمی شود. دسته دوم کارگزاران واقعی هستند که حضور واقعی در بازار ارز دارند و با پول مشتری اقدام به خرید و فروش ارز می کنند، که با رعایت ضوابط شرعی و قانونی، فی نفسه اشکال ندارد ولی باید به نکات زیر توجه شود:
1) معاملات باید به صورت واقعی و خرید و فروش ارز باشد، بنابراین اگر کسب درامد براساس پیش بینی نوسانات قیمت ارز باشد مشروع نیست.
2) معاملات اهرمی، که با اعتبار گرفتن از کارگزار انجام می شود، اگر ماهیت قرض همراه با سود داشته باشد، ربا و حرام است.
بررسی فقهی معاملات فارکس
مقایسه دو بازار مالی؛
ارزهای دیجیتال یا فارکس کدام بهتر است؟
تجارت ارزهای دیجیتال اغلب در همان دسته معاملات فارکس ذکر میشود. این به این دلیل است که فارکس، مانند رمز ارز، شامل…
آنچه از فارکس به شما نمی گویند!
شاید تاکنون مطالب زیادی پیرامون فعالیت در بازار فارکس خوانده و یا شنیده باشید. مطالبی که غالبا تداعی کننده کسب ثروت…
یک کارشناس بازار سرمایه؛
فارکس برای غیر حرفه‌ای‌ها خوب نیست
کارشناس بازار سرمایه گفت: ایران معمولا اطلاعات تازه نسبت به سیاست‌های سایر کشورها ندارد و کسانی که نا آگاهانه وارد…
۷ویژگی مهم برای انتخاب بهترین بروکر
برای موفقیت در بازار فارکس و دیگر بازارهای مالی، لازم هست بروکر فارکسی که با روش معاملاتی ما سازگاری داشته و خدمات…
صالح آبادی تشریح کرد:
جایگاه کمیته فقهی در معاملات بورس و طراحی ابزارهای نوین
مدیرعامل بانک توسعه صادرات ایران به بررسی جایگاه کمیته فقهی سازمان بورس در این سازمان و همچنین طراحی ابزارهای مختلف و…
مهم ترین اصول سرمایه گذاری در فارکس
بازار فارکس Forex یکی از مهم ترین بازارهای مالی در دنیاست که میلیون ها نفر در آن فعالیت می کنند.
بهترین بازار مالی برای سرمایه گذاری و ترید کدام است؟
در چند ماه گذشته به دلیل شرایط خاصی که به دلیل بیماری کرونا در کشور به وجود آمده است تب سرمایه گذاری در میان مردم…
تحلیل فقهی بازار بین المللی فارکس با تکیه بر ممنوعیت آن در قوانین ایران
با استفاده از پرداخت اینترنتی بسیار سریع و ساده می توانید اصل این مقاله را که دارای 20 صفحه است به صورت فایل PDF در اختیار داشته باشید.
مشخصات نویسندگان مقاله تحلیل فقهی بازار بین المللی فارکس با تکیه بر ممنوعیت آن در قوانین ایران
چکیده مقاله :
تبادل ارز خارجی یا بازار فارکس یک بازار جهانی نامتمرکز است که در آن، ارزها به صورت جفتی معامله شده و معاملهگران از تغییرات قیمت ارزها سود و زیان میکنند. ممنوعیت اعمالشده از سوی قانون گذار ایران بر این بازار، منجر به ارائه شبهات قابل تاملی شده است. این مقاله به منظور تحلیل زوایای فقهی این معاملات، با تحقیق در ماهیت بازار فارکس و شبهات وارده بر آن، به روش توصیفی تحلیلی چنین ارزیابی میکند که استدلالهای ارائهشده مبنی بر تشابهات کارکردی معاملات فارکس با ربا و قمار، به نوعی بیانگر علل عدم مشروعیت این بازار است. از آنجایی که ضررهای مالی حاصل از معاملات فارکس، به فرد معاملهگر منحصر نبوده و در پی خروج بیرویه ارز کشور، جامعه را نیز به اشکال مختلف تحتتاثیر قرار میدهد، قواعد فقهی متعددی از قبیل لاضرر، غرور، مصلحت نظام و. ، مبنای تحلیل و ارزیابی واقع میشود که در این نوشتار به تفکیک مورد بررسی قرار گرفتهاند. با استناد به تمامی موارد گفته شده، نه تنها وضعیت فقهی، بلکه وجه ممنوعیت این معاملات در قانون ایران نیز مبرهن میگردد.
کلیدواژه ها:
کد مقاله /لینک ثابت به این مقاله
کد یکتای اختصاصی (COI) این مقاله در پایگاه سیویلیکا JR_ILRJ-20-49_004 میباشد و برای لینک دهی به این مقاله می توانید از لینک زیر استفاده نمایید. این لینک همیشه ثابت است و به عنوان سند ثبت مقاله در مرجع سیویلیکا مورد استفاده قرار میگیرد:
نحوه استناد به مقاله :
در صورتی که می خواهید در اثر پژوهشی خود به این مقاله ارجاع دهید، به سادگی می توانید از عبارت زیر در بخش منابع و مراجع استفاده نمایید:
نوری، سمیه و سالارزایی، امیرحمزه و مختاری افراکتی، نادر،1398،تحلیل فقهی بازار بین المللی فارکس با تکیه بر ممنوعیت آن در قوانین ایران،https://civilica.com/doc/1009243
در داخل متن نیز هر جا که به عبارت و یا دستاوردی از این مقاله اشاره شود پس از ذکر مطلب، در داخل پارانتز، مشخصات زیر نوشته می شود.
برای بار اول: ( 1398، نوری، سمیه؛ امیرحمزه سالارزایی و نادر مختاری افراکتی )
برای بار دوم به بعد: ( 1398، نوری؛ سالارزایی و مختاری افراکتی )
برای آشنایی کامل با نحوه مرجع نویسی لطفا بخش راهنمای سیویلیکا (مرجع دهی) را ملاحظه نمایید.
مدیریت اطلاعات پژوهشی
اطلاعات استنادی این مقاله را به نرم افزارهای مدیریت اطلاعات علمی و استنادی ارسال نمایید و در تحقیقات خود از آن استفاده نمایید.
بررسی قرارداد آتی و معامله کالی به کالی در بیت‌‌کوین و لزوم توجه به نظرات فقهی
یکی از موضوعات مهم در معامله رمزارزها این است که آیا این رمزارزها ارزش مالی برای خرید و فروش دارند یا خیر و اساسا مال محسوب می شوند؟ به هر حال در شریعت اسلام خرید و فروش برخی اشیاء که ارزش مالی ندارند، جایز نیست.
احتمالا اخیرا اصطلاح لیکوئید به گوش شما هم رسیده است؟ موقعیتی در بازار فارکس و ارز های دیجتیال که تمام سرمایه یک شخص از بین می رود، در این مقوله به بررسی مبانی فقهی این موضوع خواهیم پرداخت، البته در این مقوله صرفا مبانی فقهی مطرح می شود و در انتها لازم است که هر شخصی برای تعیین تکلیف احکام شرعی خودش به مرجع تقلید خود مراجعه کند.
*خرید و فروش رمز ارزها
ابهام زیاد بازار ارزهای دیجیتال و تازگی این نوع رمز ارزها منجربه این شده است که بسیاری از مراجع به دیده تردید به این بازار نگاه کنند، اخیرا فتوای برخی مراجع در این خصوص تغییراتی داشته و مثل سابق خرید و فروش رمز ارزها را تحریم نمی‌کنند این گزاره در تماس با دفاتر مراجع بررسی فقهی معاملات فارکس به ثبت رسیده است.
مسئله اصلی در بیت کوین و سایر مدل‌های کوین‌ها این است که آیا این رمز ارزها ارزش مالی برای خرید و فروش دارند یا خیر؟ اساسا مال محسوب می شوند؟ در شریعت اسلام خرید و فروش برخی اشیاء که ارزش مالی ندارند (مثلا بال مگس) جایز نیست (مگر اینکه کارایی آنها با گذشت زمان تغییر کند) و همچنین معاملات غرری نیز جایز نیست، معامله‌ای شامل غرر میشود که ماهیت کالای خرید و فروش شده مشخص نباشد، یا احتمال ضرر و زیان معامله بسیار بالا باشد.
در بحث بیت کوین نیز همین مسائل جاری است، سوالی که مطرح میشود این است که آیا معامله بیت کوین و سایر کوین‌ها با احتمال دستکاری شدن این رمز ارزها شامل معاملات غرری می شوند؟ آیا بیت کوین شبیه بال مگس است که ارزش مادی برای خرید و فروش ندارد؟ یا خیر؟
اگر افراد با مقولات بلاکچین و نحوه کارکرد این رمز ارزها اطلاعاتی کسب کنند بررسی فقهی معاملات فارکس بسیاری از ابهامات‌شان در این حوزه برطرف میشود، عرصه رمز ارزها آمده است تا بانکداری را از شیوه سنتی defi به شیوه مدرنیته Cefi ارتقاء دهد، یکی از مخالفان ارزهای دیجیتال بانک‌های مرکزی برخی کشورها هستند
اما به عقیده کارشناسان با گذشت زمان بیت کوین و بسیاری از رمزارزها جایگاه خودشان را تثبیت خواهند کرد و همین الان حدود 300 میلیون نفر از مردم جهان از این رمز ارزها برای مبادلات روزانه و یا حفظ سرمایه‌شان استفاده میکنند.
*معاملات فیوچرز و مارجین
اگر فرض را بر این بگیریم که بیت کوین مالیت دارد، کما اینکه نظر برخی از مراجع از حرمت به احتیاط در زمینه خرید و فروش رمز ارزها تغییر کرده است و حتی جمهوری اسلامی هم مجوز استخراج بیت کوین را تحت شرایطی داده است که عملا مجوزی است برای ورود به این بازار، اما باید دید تمامی معاملاتی که در این بازارها انجام می شود از نظر شرعی صحیح است یا خیر؟
برخی از معاملات در بازار رمز ارزها به شیوه اسپات انجام می شود که شبیه بورس خودمان است و ظاهرا اصل معامله اسپات مشکل شرعی ندارد، ابهام در حکم شرعی معاملات مارجین و آتی (فیوچرز) است. این 2 نوع معامله کمی با اسپات تفاوت دارد، به نوعی شما بر اساس پیش بینی قیمت وارد معامله می شوید، اگر تشخیص دهید قیمت صعودی است مبلغی را برای خرید یک کالا وارد معامله می‌کنید اگر تشخیص دهید قیمت نزولی است، مبلغی را برای فروش، (در بازار دو طرفه نیازی برای داشتن یک کالا برای فروش نیست) می‌گذارید و می توانید از صرافی 1 تا 100 برابر مبلغ تان (اهرم) وام دریافت کنید تا اگر سود داشت، سود بیشتری نصیب تان شود و اگر ضرر داشت نیز ضرر هنگفتی نصیب تان شود و گاها این اتفاق منجربه لیکوئید شدن می شود.
مبلغ وام صرافی باید در همان معامله استفاده شود و امکان جابه‌جایی وجود ندارد و اگر معامله‌ای ضرر داشت باید از مبلغ اولیه خودتان ضرر آن کسر شود، در عوض وام در معامله مارجین صرافی یک سود جزئی می گیرد که شبهه ربوی بودن این معاملات را تقویت می کند.
برای بررسی دقیق این نوع معاملات لازم است با 2 اصطلاح آشنایی کامل پیدا کنید، معامله کالی به کالی و قراداد آتی (فیوچرز).
قرارداد آتی (فیوچرز) کیست؟
در قرارداد آتی (future Contract) به نوعی تعهدنامه برای انجام یک قرارداد در سررسید مشخص و موجل است. فروشنده باید مقدار مشخصی از کالای تعیین شده را به قیمتی مشخص در آینده بفروشد و در مقابل خریدار متعهد میشود کالا را با مشخصات تعیین شده، خریداری کند.
به بیان ساده‌تر قرارداد آتی به افراد این امکان را میدهد که اقدام به خرید کالایی کنند که در حال حاضر تصمیم به تحویل گرفتن آن ندارند و وجه آن را نیز در زمان تحویل پرداخت کنند، همچنین افراد می‌توانند کالایی که اکنون مالک آن نیستند را بفروشند و در آینده آن را به خریدار تحویل دهند و کسب سود کنند.
قرارداد آتی، قراردادی دو طرفه است، به این معنی که سرمایه‌گذاران در این بازار می‌توانند علاوه بر افزایش قیمت، از کاهش قیمت‌ها نیز سود کسب کنند، در قراردادهای آتی، برای جلوگیری از عدم انجام تعهد، طرفین مبلغی را به عنوان وجه تضمین پیش شرط قرارداد، نزد اتاق پایاپای می‌گذارند و متعهد می‌شوند متناسب با تغییرات قیمت قرارداد، وجه تضمین را تعدیل کنند.
در معاملات فیوچرز برای اصل وام سودی از شما کسر نمی‌شود ولی در عوض کارمزد بالاتری از شما دریافت میشود. در معاملات فیوچرز هر هشت ساعت یکبار یک مبلغی به نام funding rate یا همان نرخ تامین مالی از شما کم می شود که بسیار ناچیز است. این مبلغ این شائبه را ایجاد میکند که آیا نرخ تامین مالی، معامله را ربوی می کند یا خیر؟ طبق ادعای صرافی این مبلغ برای کنترل بازار کسر می شود و به دست خود صرافی نمی رسد و در شرائطی که فشار خرید زیاد است از خریدار کسر می شود و به حساب فروشنده می رسد و بالعکس، تا توازن در عرضه و تقاضا‌ی بازار به وجود بیاید. ولی اینکه این ادعا چه میزان صحیح است نیاز به تحقیق بیشتر دارد و همچنین قوانین معاملات فیوچرز و مارجین در صرافی های مختلف متغیر است.
* فیوچرز و مارجین مصداق قمار اند؟
عده‌ای، این نوع معاملات را که در آن پیش‌بینی قیمت بسیار تاثیرگذار در سود و ضرر است و ممکن است در یک لحظه منجربه از دست دادن تمام سرمایه شود را به قمار تشبیه کرده‌اند که البته از نظر شرعی این وجه شباهت پذیرفته نیست و معاملات فیوچرز مصداق قمار نیستند.
* معامله کالی به کالی چیست؟
ما در شریعت اسلام چهار نوع معامله خرید و فروش (بیع) داریم که عبارت اند از: بیع سلف، نقد، نسیه و کالی به کالی، که فقط معامله کالی به کالی باطل است و مابقی معاملات صحیح است؛ در خرید و فروش‌های معمولی آنچه که واقعا معامله صورت میگیرد ولی در اینجا هیچ کالایی در عمل رد و بدل نمی شود و صرفا روی قیمت آن کالا در زمان های مختلف معامله صورت می گیرد.
به عبارتی هم جنس که به صورت کلی است (مبیع) بعدا و با تاخیر زمانی مشخص تحویل داده می شود و هم پول آن که باز هم کلی است بعدا و به صورت مدت دار و موجل (دارای زمان) پرداخت است و برای همین از نظر شرعی باطل است.
حجت الاسلام و المسلمین مصباحی مقدم، رئیس کمیته فقهی بورس که از معدود علمائی ست که در زمینه بازارهای مالی از جمله فیوچرز تخصص دارد در این باره می‌گوید: اصل معاملات فیوچرزی یک ابداع جدید در معاملات است که اسلام نسبت به آن حکم خاصی ندارد و از آن جایی که این نوع معاملات تعهد در مقابل تعهد است لذا احکام معاملات خرید و فروش (بیع) به آن تعلق نمی‌گیرد.
وی همچنین تاکید کرد: معاملات فیوچرز مصداق معاملات کالی به کالی نیز نیست، اما در ماهیت معاملات رمزارزهایی چون بیت کوین و سایر نوع کوین ها و اینکه ملکیت و مالیت دارند یا خیر جای تردید بسیاری وجود دارد و ما در این زمینه بسیار تحقیق کرده ایم ولی از آنجایی که ابهامات زیادی در پشت پرده بیت کوین و سایر نوع کوین ها وجود دارد، لذا به اعتقاد بنده مالیت نمی توانند داشته باشند.
حکم شرعی معامله در بازار فارکس
به گزارش شبکه اجتهاد به نقل از روابط عمومی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، حجت‌الاسلام امیر صالحی، کارشناس فقه و مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان، به بررسی حکم شرعی معامله و فعالیت در بازار فارکس پرداخت و با بیان اینکه «فارکس» به زبان ساده به معنی بورس بین‌المللی تجارت ارز است، اظهار کرد: بازار فارکس بازاری است که در آن ارزهای مختلف نظیر ریال، دلار، یورو، پوند، ین و دینار معامله می‌شوند. در این بازار یک ارز را توسط ارز دیگری معامله میکنند و کسی که قصد معامله دارد اگر احساس کند که ارزش ارزی در حال افزایش است آن ارز را خریداری میکند و هنگامی که ارزش آن افزایش یافت به فروش آن می‌پردازد و یا ارز گران را فروخته و پس از ارزان شدن مجدداً خریداری میکند و از این راه سود می‌برد.
اشکالات بازار فارکس
صالحی خاطرنشان کرد: آنچه امروزه به عنوان «بازار فارکس» در اینترنت مطرح است، اشکالاتی دارد که موجب حرمت و عدم جواز این نوع معاملات شده و نخستین اشکال این است که بسیاری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی میکنند و پایگاه یا وبلاگی به این نام برای خود ایجاد کرده‌اند، دارای هویت مشخصی نیستند و هدف آنها از این کار صرفاً کلاه برداری است و با این شیوه به تطمیع مردم پرداخته و سرمایه آنان را غارت کرده و چون محل معلومی ندارند، مال باخته هیچ راهی برای استیفاء حق خود نخواهد داشت و همه سرمایه خود را از دست خواهد داد.
مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: اشکال دیگر بازار فارکس این است که بعضی از سرمایه‌گذاری‌های در فضای مجازی یک نمایش صوری بیش نبوده و واقعیت ندارد، زیرا آنان اموال سرمایه‌گذار را جای دیگری مثل قاچاق و نظیر آن سرمایه‌گذاری کرده‌اند. این قسم از معاملات فارکس قطعا شرعی نیست زیرا جدای از اشکالات دیگر به شرط سرمایه‌گذار که صاحب مال است و شرط کرده که سرمایه‌اش در خرید و فروش ارز به کار گرفته شود عمل نشده است.
شرط حرام معامله را باطل میکند
وی ادامه داد: بخش دیگری از کسانی که خود را در محیط اینترنت به عنوان کارگزار بازار فارکس معرفی میکنند اگر چه دارای هویت مشخصی هم باشند و حقیقتاً هم معامله ارز انجام می‌دهند، اما در ضمن قرار داد خود با صاحبان سرمایه شرط‌هایی مطرح میکنند که آن شرط‌ها خلاف شرع است، مثل اینکه شرط میکنند در زمانهایی که معامله‌ای در کار نیست این سرمایه را به صورت ربوی به بانک یا مؤسسه‌ای قرض داده و سود دریافت کنند.
صالحی با بیان اینکه شرط حرام موجب بطلان معامله میشود، اظهار کرد: بنابراین کار کردن با چنین بازاری نیز حرام است، بنابراین معاملات فارکسی که امروزه از طریق اینترنت انجام گیرد، اگر تمام شرایط معامله در آن رعایت شود یعنی هم هویت کارگزار احراز شود و هم اطمینان حاصل شود که کارگزار مطابق خواست صاحب سرمایه معاملات را مترتب میکند و از جهت قوانین کشوری نیز مقررات ورود و خروج سرمایه رعایت شود و قراردادهای جانبی نیز مشروع باشد، شرعاً جایز است.
نظر مراجع معظم تقلید پیرامون فارکس
این کارشناس فقه و احکام شرعی در ادامه به بررسی فتاوای مراجع معظم تقلید پیرامون بازار فارکس پرداخت و گفت: حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در پاسخ به این سؤال که معامله در بازار فارکس چه حکمی دارد می‌فرمایند: بطور کلی صحت معاملات در بازار فارکس متوقف بر رعایت ضوابط شرعی و قانونی است.
وی در ادامه افزود: بنا به گفته برخی کارشناسان، کارگزاران بازار فارکس دو دسته‌اند، دسته اول که اکثر مدعیان کارگزاری از این دسته‌اند، صرفاً یک صفحه مجازی در فضای اینترنت تشکیل داده‌اند و حضور واقعی در بازار ارز ندارند، این گروه پول مشتریان را دریافت و برای اهداف و برنامه‌های خود استفاده میکنند و فقط یک صفحه اینترنتی برای مشتری اختصاص می‌دهند که مشتری در آن مشغول معاملات به ظاهر ارزی میشود، بنابراین معاملات انجام شده غیر واقعی و باطل است و موجب ملکیت درآمد حاصله نمی‌شود.
صالحی تصریح کرد: دسته دوم کارگزاران واقعی هستند که حضور واقعی در بازار ارز دارند و با پول مشتری اقدام به خرید و فروش ارز میکنند که با رعایت ضوابط شرعی و قانونی، فی نفسه اشکال ندارد، ولی باید توجه شود که معاملات باید به صورت واقعی و خرید و فروش ارز باشد، بنابراین اگر کسب درآمد براساس پیش بینی نوسانات قیمت ارز باشد مشروع نیست. معاملات اهرمی که با اعتبار گرفتن از کارگزار انجام میشود، اگر ماهیت قرض همراه با سود داشته باشد، ربا و حرام است.
مبلغ تخصصی دفتر تبلیغات اسلامی اصفهان تصریح کرد: آیت‌الله سیستانی پیرامون بازار فارکس اجازه ورود در چنین معاملاتى را نمی‌دهند، همچنین نظر آیت‌الله صافی گلپایگانی در خصوص بازار فارکس این است که از آنجایی که معامله در بازار مذکور صوری است؛ لذا معاملات واقعه در آن صحیح نمی‌باشد. آیت‌الله مکارم شیرازی نیز می‌فرمایند با توجه به اینکه فارکس شرایط شرعیه معاملات را ندارد جایز نیست. حضرت آیت‌الله نوری‌همدانی هم فتوا می‌دهند که بازار فارکس و معاملات آن صورت شرعی ندارد.
وی در پایان با تأکید بر ضرورت توجه مقلدان به فتاوای مراجع تقلید خود، اظهار کرد: با توجه به اشکالاتی که بازار فارکس دارد و به آن اشاره شد افراد در ورود به این بازار اینترنتی هوشیارانه عمل کرده و فریب ظاهر بزک کرده آن را نخورند و جهات شرعی آن را مورد توجه قرار داده تا انسان دچار معاملات حرام و باطل نشود.
