تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی

فروش تعهدی، ناجی بازار در روزهای سقوط

افزایش عمق بازار و تنوع بخشی به ابزارهای موجود در بازارهای مالی در تمامی کشورها از اهمیت بسیاری برخوردار است و همین امر سبب شده تا تغییرات شکل گرفته پیرامون ابزارها مورد توجه اشخاص حرفه‌ای فعال در این زمینه باشد. در ایران نیز این مساله به دلیل آنکه بازارهای مالی کشور در حال توسعه هستند از اهمیتی دو چندان برخوردار است. با این حال توجه یاد شده تنها محدود به نیاز کشور برای ایجاد ابزارهای مالی جدید نیست. در حال حاضر پس از آنکه بورس تهران در دو سال اخیر رشدی قابل توجه را تجربه کرده، اهمیت حضور ابزارهایی که بتوان در روزهای سخت با اتکا بر آنها از شدت سقوط بازارها کاست از اهمیت بیشتری برخوردار است. از ابتدای سال 97 بازار سهام شاهد رشد شاخص کل بورس تهران از محدوده 90 هزار واحدی بوده و این صعود حالا آنقدر شدت گرفته که همین نماگر ضمن ثبت رکوردهای پی در پی در آخرین معاملات روز گذشته به سطح 544 هزار و 240 واحد رسیده است. رشد 2.82 درصدی شاخص در حالی اتفاق افتاد که بسیاری از تحلیلگران بازار در حال حاضر دید مثبتی به رشد قیمت در این روزها ندارند و از لزوم تعدیل بهای سهام با واقعیات جاری سخن می‌گویند. در این میان آنچه توانسته در روزهای گذشته توجه بسیاری را به خود جلب کند، راه‌اندازی فروش تعهدی است که با مرتفع ساختن موانع فقهی «فروش استقراضی» راه را برای کسب سود از روزهای منفی بازار نیز فراهم کرده است. به همین منظور و برای آشنایی بیشتر فعالان بازار با این ابزار، ‌معاون بازار بورس اوراق بهادار تهران، فرآیند طی شده برای تدوین و اجرای ابزار فروش تعهدی و افزوده شدن آن به جعبه ابزار بورس را تشریح کرد . به گزارش سنا، محمود گودرزی اظهار داشت: تدوین مقدمات اجرایی ساز و کار فروش تعهدی بورس تهران از سال گذشته توسط هیات‌مدیره سازمان بورس اوراق بهادار آغاز و پس از بررسی‌ها و مطالعات لازم، دستورالعمل آن نهایی شد. در این راستا و در جریان راه‌اندازی ساز و کار این ابزار نیز دوره‌هایی آموزشی برای فعالین بازار سرمایه به خصوص کارگزاران و سایر نهادهای مالی برگزار شد. وی هدف از اجرای این ساز و کار را استفاده از جریانات دو طرفه بازار عنوان کرد و افزود: کسب بازدهی در شیوه‌های قدیمی تنها با خریداری سهام و نگهداری آن امکان پذیر بوده است؛ اما با این ساز و کار معاملاتی، سرمایه‌گذاران می‌توانند در زمان‌هایی که شاهد افت و ریزش بازار هستیم بر اساس تجزیه و تحلیل اقدام به فروش تعهدی کنند و از مزایای کاهش قیمت سهام نیز بهره مند شوند.

فروش تعهدی چگونه کار می‌کند؟

معاون بازار بورس اوراق بهادار تهران در تشریح این ابزار خاطرنشان کرد: به‌طور کلی ساز و کار فروش تعهدی دارای سه طرف است؛ کارگزاری، مالک دارایی که قرار است دارایی خود را برای فروش تعهدی در سامانه مشخص قرار دهد و فردی که به عنوان متقاضی یا اصطلاح جهانی short seller اقدام به فروش تعهدی می‌کند. وی افزود: زمانی که مالک می‌خواهد دارایی خود را در سامانه قرار دهد باید چند مورد را برای بازار مشخص کند؛ اول اینکه می‌خواهد در این نماد چه تعداد سهم را برای فروش تعهدی قرار دهد.در این میان آیتم‌هایی در دستورالعمل فروش تعهدی همچون دور تنفس دیده شده که به این معناست زمانی که مالک دارایی خود را در سامانه قرار می‌دهد برای متقاضی دوره‌ای را تعیین می‌کند که در آن اختیار برگرداندن دارایی را از خود سلب می‌کند.از دیگر این آیتم‌ها نرخ تشویقی است؛ این آیتم در واقع نرخی است که مالک برای تشویق متقاضیان در نظر می‌گیرد و بر اساس این نرخ متقاضی برای فروش تعهدی جذب شود.

وجه تضمین؛ راهکار اطمینان بخشی در متقاضی ها (Short Sellers)

گودرزی، تعبیه وجه تضمین در این مکانیزم را ابزاری برای اطمینان بخشی به مالک دارایی دانست و گفت: در ساز و کار فروش تعهدی متقاضی باید ۳۰ درصد از مبلغی مورد درخواست خود را به عنوان وجه تضمین اولیه بیاورد.

این مورد مانند ساز و کاری است که در مشتقه‌ها انجام می‌شود و در آن ۸۵ درصد از وجه تضمین اولیه آورده می‌شود و اگر وجه تضمین از ۸۵ درصد کمتر شود، تقاضای مارجین کال (call Margin) خواهد شد.

وی خاطرنشان کرد: اگر متقاضی اقدام به فروش دارایی در بازار کند و قیمت آن دارایی در بازار کاهش پیدا کند، عملا می‌توان گفت که متقاضی وارد سود شده و در زمان افزایش قیمت به این معناست که وارد زیان شده است.

بنابراین وجه تضمین معامله به صورت روزانه تسویه می‌شود و از واریزی که صورت گرفته کسر خواهد شد.

شرایط خاص توقف فروش تعهدی

معاون بازار بورس اوراق بهادار تهران با اشاره به مکانیزم‌های کنترلی پیش بینی شده در اجرای فروش تعهدی خاطرنشان کرد: در دستورالعمل مقرر کردیم که اگر شاخص کل ۲ درصد یا شاخص هم وزن ۱ و نیم درصد افت کند، به‌طور کلی جلوی انجام فروش تعهدی در بازار گرفته خواهد شد.

وی در تشریح میزان تغییرات پیش بینی شده نماد نیز افزود: در خصوص نماد این امکان را برای سرمایه‌گذاران ایجاد کردیم که بتوانند با نیم درصد کاهش در قیمت یک سهم امکان فروش تعهدی را داشته باشند.همچنین زمانی که قیمت سهم به بیش از ۳ درصد کاهش پیدا کند یعنی شاهد افت ۳ درصدی قیمت سهم نسبت به قیمت پایانی روز قبل باشیم، عملا فروش تعهدی در آن نماد متوقف خواهد شد.

زمان و حجم فروش تعهدی

گودرزی در خصوص حجم پیش بینی شده در دستورالعمل فروش تعهدی گفت: بر اساس تصمیمات اتخاذ شده تا ۵ درصد از حجم شناور یک نماد امکان فروش تعهدی وجود دارد و جزییات فروش تعهدی به این شکل است که از ساعت ۹ صبح تا ۱۲ و ۳۰ دقیقه امکان فروش تعهدی برای متقاضیان وجود دارد و زمانی که مالک بخواهد دارایی خود را فراخوانی کند یا به اصطلاح آن را برگرداند، این امکان برای مالک در نظر گرفته شده است که تا قبل از ساعت شروع معاملات اقدام به ثبت درخواست خود در سامانه معاملات کند.

وی در تشریح شرایط پیش روی متقاضی در صورت عدم توان در بازگرداندن دارایی در سررسید ۳ ماهه تصریح کرد: چنانچه مالک در سررسید دارایی خود را درخواست کند، متقاضی بر اساس درخواست مالک مجبور است آن را بازگرداند و چنانچه متقاضی امکان برگرداندن دارایی را نداشته باشد بر اساس دستورالعمل باید خسارتی معادل ۵ درصد از میزان ارزش فروش تعهدی را پرداخت کند.

همچنین اگر متقاضی در سررسید نتواند به تعهدات خود عمل کند، این میزان به ۱۰ درصد افزایش خواهد یافت.

نوع معامله در فروش تعهدی کدام است؟

این مقام مسوول در بورس اوراق بهادار تهران در خصوص نوع عقد مورد تکیه در معاملات فروش تعهدی گفت: فروش تعهدی به‌طور کلی بر مبنای عقد وکالت صورت می‌گیرد؛ یعنی کسی که می‌خواهد فروش تعهدی انجام دهد به وکالت از مالک به فروش تعهدی در بازار اقدام می‌کند.

وی در تشریح نوع و نحوه سفارش‌گیری در این نوع معاملات افزود: زمانی که قرار است فروش تعهدی توسط مالک انجام شود، نوع سفارش‌هایی که وارد سامانه معاملات می‌شود به صورت Fill&Kill یا «سفارش انجام یا حذف» خواهد بود.همچنین زمانی که می‌خواهد خرید وکالتی در بازار صورت گیرد، نوع سفارش علاوه بر Fill&Kill به صورت Day نیز خواهد بود.

گودرزی، تکلیف کارگزاری‌های متقاضی ایجاد این ابزار را در اولین قدم ارایه درخواست به سازمان بورس عنوان کرد و یادآور شد: شرکت‌های کارگزاری که می‌خواهند اقدام به اجرای فروش تعهدی کنند، می‌بایست بر اساس ممیزی‌هایی که شرکت بورس اوراق بهادار تهران روی شرکت‌های نرم افزاری یا اصطلاحا OMS انجام داده است، درخواست خود را به بورس اوراق بهادرار تهران و سازمان بورس بفرستند و پس از اخذ مجوز امکان انجام فروش تعهدی برای آنها مقدور خواهد بود؛ ضمن اینکه کلیه معاملات فروش تعهدی صرفا بر اساس معاملات برخط امکان‌پذیر است.

راهکارهای تأمین مالی شرکت‌ها از طریق ابزارهای اسلامی در بازار سرمایه

گروه اقتصاد ــ پیره اظهار کرد: کارشناسان، محققان و فقها، راهکارهایی را ارائه داده‎اند که این راهکارها بتواند بخشی از نیاز بنگاه‌ها و شرکت‌ها جهت تأمین مالی، به گونه‌ای که این معاملات با ضوابط شریعت اسلام هم سازگار باشد را پاسخ دهد.

کارآفرینی از جمله موضوعاتی است که مورد توجه همه مکاتب اقتصادی قرار گرفته است؛ چراکه نقشی تعیین کننده در حیات اقتصادی کشورها و به ویژه در زمینه توسعه اشتغال و رشد اقتصادی دارد. در کشور ما به عنوان کشوری اسلامی و مذهبی، علاوه بر ضرورت تقویت کارآفرینی از بُعد متعارف آن، تقویت این بخش از اقتصاد کشور از جنبه مذهبی نیز دارای اهمیت است. در ایران، تاکنون استارت آپ‌ها و شتاب دهنده‌های متعددی در زمینه دینی و قرآنی شکل گرفته‌اند که برخی از آن‌ها به موفقیت و بازدهی نیز رسیده‎اند، هرچند که تا رسیدن به نقطه ایده‌آل فاصله زیادی وجود دارد و لازم است کارآفرینان دینی و مذهبی، از جمله استارت آپ‌ها به میزان بیشتری مورد توجه و حمایت مسئولان اقتصادی کشور قرار گیرند. در این راستا موضوع تأمین مالی کارآفرینان به ویژه از طریق بازار سرمایه و ابزارهای مالی اسلامی از اهمیت زیادی برخوردار است.

مجید پیره، دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، در گفت‌وگو با ایکنا، به بیان نکاتی درباره تأمین مالی اسلامی و مزایای این بازار و همچنین نحوه تأمین مالی شرکت‌ها و استارت‌آپ‌ها از طریق ابزارهای اسلامی در بازار سرمایه پرداخت و اظهار کرد: موضوع تأمین مالی اسلامی از موضوعاتی است که بعد از انقلاب اسلامی و تغییراتی که در قوانین و مقررات به وجود آمد، در نظام مالی ایران هم مطرح شد و به این خاطر، این مسئله مورد توجه قرار گرفت که سازوکاری که برای تأمین مالی مورد توجه قرار می‌گیرد، تا چه اندازه با موازین شریعت اسلام سازگار است.

منظور از تأمین مالی اسلامی چیست؟

وی با اشاره به مفهوم تأمین مالی اسلامی ادامه داد: بر این مبنا کارشناسان و محققان و فقها، راهکارهایی را ارائه کردند که این راهکارها بتواند بخشی از نیاز بنگاه‌ها و شرکت‌ها جهت تأمین مالی به گونه‌ای که این معاملات با ضوابط شریعت اسلام هم سازگار باشد را پاسخ دهند. ماحصل این تلاش‌ها منجر به شکل‌گیری برخی از الگوها شد که با نام تأمین مالی اسلامی معروف شدند.

پیره به نحوه تأمین مالی اسلامی شرکت‌ها و بنگاه‌ها پرداخت و گفت: در مورد سازوکار تأمین مالی اسلامی باید عرض کنم که در این شیوه، بدین منوال رفتار می‌شود که با استفاده از ظرفیتی که قراردادها در فقه اسلام دارند، شرکت‌ها بتوانند برای تأمین مالی خود از این قراردادها استفاده کنند.

انتشار سهام؛ راهکاری تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی بنیادین برای تأمین مالی و افزایش سرمایه

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار به بیان نقش مهم انتشار سهام در تأمین مالی و افزایش سرمایه شرکت‌ها پرداخت و یادآور شد: برخی از قراردادها همانند مضاربه، جعاله و مرابحه این توانمندی را دارند که برای تأمین مالی بنگاه‌ها مورد استفاده قرار گیرند و بر این مبنا سازوکار تأمین مالی اسلامی مطرح شده است. در بازار سرمایه هم انتشار سهام، یکی از راهکارهای قدیمی و بنیادین برای تأمین مالی و افزایش سرمایه شرکت‌ها محسوب می‌شود که شرکت‌ها می‌توانند از محل این سهام، تأمین مالی کنند.

این کارشناس مالی اسلامی به اهمیت سازوکار انتشار اوراق مشارکت اشاره و تصریح کرد: در کنار انتشار سهام و عرضه اولیه آن، راهکار دیگری که شرکت‌ها می‌توانند در کنار نظام بانکی، در بازار سرمایه برای تأمین مالی خود از آن استفاده کنند، استفاده از سازوکار انتشار اوراق مشارکت است که شرکت‌ها به دفعات از این سازوکار برای تأمین مالی خود استفاده کرده‌اند. بعد از سال 1389 در کنار عرضه اولیه سهام و انتشار اوراق مشارکت، راهکارهای جدیدی در بازار سرمایه برای تأمین مالی اسلامی مطرح شد که انتشار اوراق اجاره و اوراق مرابحه، دو نمونه از این راهکارها برای تأمین مالی اسلامی محسوب می‎شوند.

نقش مهم کمیته فقهی سازمان بورس در تنوع‌ بخشی به ابزارهای مالی

پیره با اشاره به وضعیت تأمین مالی اسلامی در سایر کشورها ادامه داد: تأمین مالی اسلامی، در کشورهای مختلفی هم که جمعیت مسلمان آنها تقاضای تأمین مالی اسلامی دارند به وجود آمده است و در حال حاضر در حوزه تأمین مالی اسلامی، کشور مالزی، کشوری پیشرو است و توانسته است با تنوع‌ بخشی به راهکارهای تأمین مالی اسلامی، بخش زیادی از سرمایه‌های مسلمانان را جذب کند و پیشرو بودن خود را هم حفظ کرده است.

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار به اقدامات بازار سرمایه اشاره و یادآور شد: بازار سرمایه ما هم به مدد قوانینی همانند قانون بازار اوراق بهادار، در این مسیر اقدامات خوبی انجام داده است و سازو کار تأمین مالی اسلامی در بازار سرمایه همچنان در حال گسترش و توسعه است.

پیره در پایان به نقش کمیته فقهی سازمان بورس اشاره و تأکید کرد: در این راستا باید از نقشی که کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار در این مسیر ایفا می‌کند هم یاد کنیم. فعالان بازار سرمایه می‌دانند که توسعه‌ای که در حوزه تأمین مالی اسلامی در بازار سرمایه مطرح شده است در بسیاری از ابعاد مدیون بررسی‌های فقهی است که توسط کمیته تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار صورت گرفته است و توانسته است در این مسیر، الگوهای منطبق با شریعت اسلام را برای تأمین مالی اسلامی معرفی کند.
انتهای پیام

تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی

گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که نشان‌دهنده مالکیت دارنده آن بر مقدار معینی کالا است و پشتوانه آن قبض انبار استانداردی است که توسط بورس مورد تایید باشد. گواهی سپرده کالایی در بورس اوراق بهادار معامله می‌شود.

بورس کالای ایران در یک نگاه

• ۴ اردیبهشت ۱۳۹۸
• Agah
• ۱۲۶ نظر
• ۹۷۹۷ مشاهده

بازار مالی، شامل انواع مختلفی است؛ از جمله: بورس اوراق بهادار (معاملات سهام و سایر اوراق بهادار)، بورس آتی کالا، بورس کالا و بورس انرژی. بورس ایران نیز شامل بورس هایی است که نام برده شد. شرایط معامله در هر بورس متفاوت بوده و بر اساس ضوابط و شرایط آن بازار تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی مشخص می شود. آگاهی از شرایط بازارهای مختلف به سرمایه گذاران بورسی کمک می کند که بتوانند به راحتی از مزایای معامله در بورس بهره‌مند شوند.

بورس انرژی چیست؟ نحوه معامله در بورس انرژی ایران

• ۲۷ اسفند ۱۳۹۷
• Agah
• ۳۵۱ نظر
• ۱۹۹۸۹ مشاهده

بورس ایران بخش های مختلفی دارد، از جمله: بورس اوراق بهادار (مربوط به خریدوفروش سهام و سایر اوراق بهادار)، بورس آتی کالا، بورس کالا و بورس انرژی است. برای بسیاری از کسانی که وارد بازار بورس می شوند، سوالاتی در خصوص سایر بخش ها ایجاد می شود که بورس انرژی یکی از آن ها است. در این مقاله با بورس انرژی آشنا خواهیم شد.

گواهی سپرده سکه طلا

• ۲۴ اردیبهشت ۱۳۹۶
• Agah
• ۲۱۴ نظر
• ۵۱۸۲۱ مشاهده

دربازار بورس اوراق بهادار، با توجه به نیاز سرمایه‌گذاران، ابزارهای متنوعی طراحی شده است. یکی از ابزاری که به تازگی در این بازار عرضه شده، اوراق گواهی سپرده سکه طلا است. پس از گذشت حدود ۸ سال از راه اندازی بازار آتی سکه، در اسفند ۱۳۹۴معاملات گواهی سپرده طلا به منظور شفافیت و کشف قیمت رسمی سکه و همچنین تنوع بخشی به سبد ابزارهای مالی، راه اندازی شد.

معاملات این ورقه بهادار در بورس همانند سایر اوراق، شرایط و قوانین خود را داراست. در این مطلب قصد داریم به‌طور اختصار در خصوص اوراق سپرده سکه طلا، نحوه معامله، مزایا و هزینه‌های آن صحبت کنیم.

سودگیری از بورس ریزشی

یکی از تفاوت‌های مهم بورس تهران با بورس‌های جهانی آن است که در این بازار رابطه مستقیمی میان حرکت شاخص و حجم معاملات وجود دارد. به این ترتیب، در شرایط افت قیمت‌ها در بورس تهران، مشارکت معامله‌گران نیز به شدت کاهش پیدا می‌کند.

یکی از فاکتورهای جذابیت بازار برای سرمایه‌گذاران و ناشران، تنوع ابزارهای تامین مالی و نیز سرمایه‌گذاری است. از روز‌های گذشته بحث ورود دو ابزار نوین بیش از گذشته مطرح شده که با استقبال بسیاری از سرمایه‌گذاران روبه‌رو‌ شده است. قراردادهای آتی سهام (futures) و همچنین اختیار معامله (options) از ابزارهایی هستند که این روزها اظهارنظرهای بسیاری از مقامات مسوول را در پی داشته است.

با این حال در شرایط فعلی که عمق بازار سهام تا حد زیادی کاهش داشته؛ بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که این ابزارها از یکسو باعث تعمیق در بازار و از سوی دیگر کاهش رفتارهای هیجانی سهامداران به‌ویژه سهامداران خرد را در پی دارد.

همچنین این بررسی‌ها نشان می‌دهد استفاده از این ابزارها در بورس پیش‌بینی پذیری،کشف قیمت بهتر و مدیریت ریسک را نیز افزایش داده و در میان مدت می‌تواند به جذابیت بازار به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران خارجی بینجامد. بازار سرمایه‌ ایران هر‌چند قدمتی نسبتا طولانی دارد و قانون تاسیس آن در سال ۱۳۴۵ به تصویب رسیده است اما عمدتا در چند سال گذشته و پس از تصویب قانون جدید بازار سرمایه در سال ۱۳۸۵به ابزارها و نهادهای مالی خوشامد گفته است. به این ترتیب این بازار برای توسعه‌ خود همچنان محتاج طراحی و راه‌اندازی ابزارها و نهادهای مالی جدید است. در طراحی ابزارهای مالی جدید توجه به رعایت شرع مقدس همواره مورد توجه مقام ناظر بازار سرمایه بوده و در این راستا کمیته‌ فقهی سازمان بورس با دقت و توجه بسیار به بررسی پیشنهادهای ارائه شده در این ارتباط می‌پردازد. یکی از ابزارهای مالی مورد استفاده در عرصه‌ جهانی که مدتی است توجه اصحاب بازار سرمایه ایران را به سوی خود جلب کرده، آتی و اختیار معامله‌ شاخص است. قرارداد آتی و اختیار معامله شاخص، قراردادهایی هستند که دارایی پایه آنها شاخص است. در این راستا از سال گذشته بورس اوراق بهادار تهران تلاش‌های خود برای بهره‌مندی از این ابزار مالی را باردیگر از سرگرفت. پیش از این نیز مطالعات مناسبی در این زمینه در بورس تهران انجام شده اما به نتیجه‌ای مورد تایید کمیته‌ فقهی سازمان بورس نینجامیده بود اما در روز‌های گذشته بار دیگر بحث استفاده از این ابزار‌های نوین مطرح و بر لزوم استفاده از آنها در بازار سرمایه تاکید شد. در همین خصوص مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران در روز‌های اخیر از ورود ابزار آتی و اختیار معامله سبد سهام در آینده نزدیک به بازار سرمایه خبر داد و گفت: بهره‌برداری از ابزار معاملاتی آتی و اختیار معامله سبد سهام می‌تواند به جذب سرمایه‌گذار خارجی در بورس کمک کند، همچنین مدیرعامل بورس تهران در ماه‌های گذشته از راه‌اندازی قریب‌الوقوع معاملات ابزار مشتق سبد سهام شاخص خبر داد و زمان اجرای آن را نزدیک دانست.
آپشن و اختیار معامله در یک قدمی بورس

در همین زمینه حسن قالیباف‌اصل، مدیر‌عامل شرکت بورس و اوراق بهادار در گفت‌وگویی با «دنیای اقتصاد» درخصوص استفاده از ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه بیان کرد: ابزارهای نوین مالی تا حد زیادی می‌توانند باعث رونق بازارسهام شوند. آتی و اختیار معامله ابزارهای استانداردی هستند که در بورس‌های دنیا نیز از آنها استفاده می‌شود که از یکسو به پوشش ریسک نقد‌شوندگی بازار کمک می‌کند و از سوی دیگر سرمایه‌گذاران با سلیقه‌های مختلف را نیز پذیرا است.

وی همچنین ادامه داد: در چند سال اخیر بحث اوراق آتی تک سهم مطرح و بررسی‌های زیادی درخصوص آن صورت گرفته است. اما درخصوص بحث اوراق آتی روی سبد شاخص و آپشن یا اوراق اختیاری، خوشبختانه امسال به جمع بندی رسیده و طرح توجیهی آن تهیه و مطالعات تطبیقی صورت گرفته و نهایتا به سازمان فرستاده شده است. همچنین درکمیته فقهی نیز طی برگزاری چند جلسه مورد تایید قرار گرفت و طی یک حرکت ابداعی شاخص به سبد شاخص تبدیل شد به این معنا که روند این سبد از روند شاخص کل پیروی کرده و نمایانگر آن است.

وی درخصوص تنوع ابزار‌ها از سال‌های گذشته تاکنون بیان کرد: زمانی که بحث ابزار پیش می‌آید یکی از انتظاراتی که سرمایه‌گذار از بازار دارد بحث تنوع این ابزار‌ها است. تا مدت‌ها قبل ما فقط می‌توانستیم در بازار سهام و حق تقدم آن را معامله کنیم، اما در حال حاضر اوراق مشارکت و صکوک هم در بازار قابلیت معامله دارد که با ورود این ابزارهای جدید می‌توان گفت تنوع این سبد تا حد زیادی کامل می‌شود.

مدیر‌عامل شرکت بورس همچنین درخصوص استاندارد‌های این ابزار گفت: این ابزارها در تمام جهان مورد استفاده قرار می‌گیرد و دقت بسیاری روی تهیه و تنظیم آنها صورت گرفته است. از آن مهم‌تر سرمایه‌گذار خارجی به‌عنوان ابزار استاندارد با آن آشناست. با توجه به اینکه در فضای جدید بحث ورود سرمایه‌گذار خارجی بیش از گذشته مطرح و بازدید‌های زیادی از بورس تهران و شرکت‌ها صورت گرفته بالطبع آنها به دنبال سبدی کامل از ابزار هستند که بتوانند در آن سرمایه‌گذاری کنند. به نظر می‌رسد در حوزه سرمایه‌گذار خارجی این تنوع بخشی ابزار و کامل بودن سبد ابزار معامله در بازار سهام می‌تواند کمک شایانی کند.

از خصوصیات این ابزار‌ها وجود اهرم‌های کمکی آنها به سرمایه‌گذاران است. قالیباف‌اصل در این زمینه نیز بیان کرد: این ابزار‌ها به سرمایه‌گذاران حرفه‌ای نیز نیاز دارد، وجود اهرم‌های کمکی در این سبک معامله باعث شده تا سرمایه‌گذاران نقدینگی خود را از بازار خارج نکنند. در قرارداد اختیار معامله سهام، سرمایه‌گذار موظف به پرداخت یک نقدینگی اولیه است. به همین دلیل دیگر لازم نیست سرمایه‌گذار کل هزینه را به‌صورت نقدی برای خرید یک سهم پرداخت کند و فقط بخشی از آن را می‌پردازد. به‌عنوان مثال در اوراق آتی تک سهم در حال حاضر Margin(وجه تضمین) حدود ۲۰ درصد است که اگر بازار حرفه‌ای شود این رقم را می‌توان کم و زیاد کرد. همین عملکرد کمک شایانی به افزایش نقدینگی بازار می‌کند.

وی در ادامه از مزیت‌های دیگر این قرارداد‌ها نام برد و گفت: در بعضی از سهم‌ها به دلیل ساختار سهامداری (بازده مطلق) تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی absolute returnبالا نمی‌رود. به این معنا که میزان تقاضایی که بازار دارد از میزان Float (شناور) بیشتر است. در این حالت سرمایه‌گذار می‌تواند آتی سهم را خرید و آن تقاضایی که باید با اصل دارایی پاسخگو باشد، با معاملات آتی یا آپشن پاسخ دهد. همین عملکرد می‌تواند تا حد زیادی جذابیت از دست رفته بازار را برگرداند و نقدینگی سرمایه‌گذاران خرد و کلان را به سمت این بازار روانه کند. قالیباف‌اصل همچنین در زمینه افزایش تعمیق بازار به کمک ابزار‌های نوین بیان کرد: عمق بازار به معنای نقدشوندگی با نوسان کم است و وجود این ابزار در بازار باعث می‌شود که نوسانات قیمت در بازار به میزان زیادی کاهش یابد. از سوی دیگر این ابزار‌ها، ابزار‌های پیش‌بینی نیز هستند. در این حالت افراد با پول‌های کم وارد می‌شوند و عمدتا از کار حرفه‌ای و پیش‌بینی‌ها نفع می‌برند.همچنین این پیش‌بینی‌ها در بازار باعث کشف قیمت‌های بهتر نیز در بازار می‌شود که به ارزندگی بازار کمک می‌کند.

تعیین ارزش سهم در معاملات آتی

همچنین طی گفت‌وگوی روز‌های اخیر مقامات مسوول، معلاملات اختیار برای شاخص تعریف شده اما شاخص به خودی خود تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی قیمت ندارد. حال سوالی که به‌وجود می‌آید این است که در حال حاضر چه معیاری برای ارزش‌گذاری شاخص در نظر گرفته شده و سهامداران بر چه اساسی سهم‌های خود را ارزش‌گذاری می‌کنند؟ قالیباف‌اصل در این زمینه نیز به «دنیای اقتصاد» گفت: طرح این مساله بحث‌های فنی بسیاری در پی داشته است. قرار بر این است که با یک فرمول ابتکاری شاخص را بازسازی و تبدیل به سبدی از شاخص کنیم. زیرا شاخص خودش دارایی نیست و سبدی از شاخص با فرمول‌هایی که تعدیل شده است می‌تواند به‌طور کامل شاخص را پیروی کند. مانند تک سهم که Margin(وجه تضمین) آن دقیقا مشخص است، روی یک سبد هم این اعداد، مشخص و مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین این روش ابداعی بر اساس استاندارد‌های جهانی وتمام مسائل شرعی آن نیز بررسی شده است. هرچند طی بررسی‌های قبلی «دنیای اقتصاد» در تمام دنیا روند شاخص و حجم معاملات با یکدیگر رابطه مستقیمی ندارد. اما در کشور ما به کرات دیده شده که با افت شاخص، حجم معاملات نیز با افت زیادی همراه است. برخی کارشناسان معتقدند یکی از عوامل بروز این امر، محدودیت ابزارهای مالی است. در همین زمینه نیز مدیرعامل شرکت بورس بیان کرد: ابزار‌هایی مانند قراردادهای آتی سهام (futures) و همچنین معاملات اختیار (options) می‌تواند به این وضعیت کمک شایانی کند، بدین معنا که در بازار نزولی لازم نیست سرمایه‌گذار از بازار خارج شود و می‌تواند با یک رفتار معکوس به سودآوری دست یابد زیرا در تعریف این ابزار‌ها نیز آمده که با کاهش قیمت‌ها؛ سرمایه‌گذار همچنان می‌تواند به سود‌دهی برسد. با این حساب این پدیده می‌تواند به میزان زیادی از رابطه معکوس حجم معاملات و رقم شاخص در بازار بکاهد، اما در این‌خصوص قواعد و قوانین اشتباه در بازار سهام را نیز نباید نادیده گرفت. به‌طور کلی استفاده از این ابزار‌ها در کنار تغییر قوانین می‌تواند این معضلات را از بین ببرد. قالیباف درخصوص زمان استفاده این ابزار‌ها در بازار بیان کرد: بحث معاملات آتی تک‌سهام در سال ۸۹ به تصویب کمیته فقهی رسید و دستو‌رالعمل آن نیز تهیه شد اما درخصوص معاملات آپشن متاسفانه همچنان نرم‌افزار استانداردی تهیه نشده است.

در حال حاضر ما سفارش را به شرکت فناوری داده‌ایم و جدی‌تر از قبل پیگیر هستیم.
مدیریت ریسک با ابزار‌های جدید

سعید اسلامی بیدگلی، تحلیلگر ارشد بازار سرمایه نیز درخصوص ورود این ابزار‌ها به بازار سهام گفت: عدم وجود ابزارهای مالی کافی در بازار سرمایه ایران یکی از انتقاداتی است که سال‌ها از زبان متخصصان بیان شده و البته چندان هم راه به جایی نبرده است. هنوز هم معاملات بورس ایران بر سهام شرکت‌های پذیرفته شده، استوار است و چند ابزار مالی هم که گاه و بی‌گاه و بنا به شرایط به بازار معرفی شده‌اند چندان موفق نبوده‌اند.

وی در ادامه بیان کرد: مدتی است زمزمه ورود و پذیرش برخی از ابزارهای مشتقه شنیده می‌شود و بسیاری از فعالان بازار امیدوارند که با معرفی این ابزارها برخی از مشکلات نقدشوندگی بازار رفع شود و همچنین تا حدی امکان مدیریت ریسک در بازار سرمایه ایران بیشتر شود.

نکته کلیدی اینجاست که بسیاری از این ابزارهای مالی (از جمله اوراق اختیار معامله یا قراردادهای آتی سهام و ابزارهای مشتقه روی شاخص) مدت‌ها است که در بازارهای جهانی موردمعامله واقع می‌شوند و عدم توجه به این تجربیات جهانی بی‌تردید مشکلات عدیده‌ای ایجاد خواهد کرد.

این تحلیلگر همچنین درخصوص روند حجم معاملات و رقم شاخص نیز بیان کرد: در مورد ارتباط شاخص و حجم معاملات تحقیقات تجربی فراوانی وجود دارد و نوع و میزان ارتباط این دو متغیر به شرایط اقتصادی و ریزساختارهای بازار (Market Microstructures) وابسته است. اما این حرف صحیح است که تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی تنوع‌بخشی در ابزارهای معاملاتی برخی از ابزارهای مالی امکان معامله در شرایط رکودی (نزولی) بازار را فراهم می‌کنند و از کاهش شدید میزان نقدشوندگی در چنین شرایطی جلوگیری می‌کنند. ناگفته نماند که کاربرد اصلی بسیاری از این ابزارها مدیریت ریسک (به معنای کاهش، فروش و یا انتقال ریسک) است. اسلامی بیدگلی همچنین افزود: بی‌تردید شناخت و قیمت‌گذاری ابزارهای مشتقه از پیچیدگی بیشتری نسبت به سهام عادی برخوردار است. این البته دلیل خوبی برای عدم راه‌اندازی این ابزارها در بازار مالی کشور نیست و همزمان لزوم آموزش‌های صحیح در این مورد را گوشزد می‌کند. شفافیت اطلاعاتی و توسعه نقش شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری و خدمات مالی بدون شک کمک‌کننده خواهد بود. سرمایه‌گذاران باید از ریسک‌های قیمت‌گذاری و معاملاتی ابزارهای نوین آگاه باشند و دستورالعمل‌ها و سازوکارها باید روشن و شفاف باشد.

راه‌اندازی آزمایشی این ابزار همراه با آموزش صحیح هم در میان بازیگران بازار و هم در محافل آکادمیک مسیر آینده را هموارتر خواهد کرد. وی در پایان و درخصوص ورود ابزارهای متنوع دیگر بیان کرد: واقعیت این است که بازار سرمایه ایران از حیث تنوع ابزار بسیار محدود و ابتدایی است و به این دلیل می‌توان ابزارهای بسیاری را نام برد که در بازارهای مالی کشورهای توسعه‌یافته معامله می‌شوند و در بازار ایران وجود خارجی ندارند. بانک‌پایه بودن اقتصاد ایران و نقش محوری دولت و نهادهای حاکمیتی هم البته دلیل مضاعفی است بر این امر. ابزارهای بدهی که تنوع بسیاری در دنیا دارند در ایران بسیار محدود هستند و به‌شدت به سیاست‌های دولت‌محور وابسته‌اند. توسعه بازار سرمایه بدون فهم و درک دقیق از اقتصاد رقابتی امکان‌پذیر نیست و امروزه همه می‌دانند که همه چیز با دستور‌العمل و آیین‌نامه پیش نخواهد رفت.
منبع: دنیای اقتصاد