انواع شاخص

شاخص تعدیل چیست ؟ انواع + کاربردها به همراه فیلم

آیا تا به حال در مورد شاخص تعدیل شنیده‌اید؟ آیا با انواع شاخص تعدیل و کاربردهایشان آشنایی دارید؟ در این مقاله انواع شاخص‌ها و کاربرد‌هایشان را زیر ذره‌بین می‌بریم. همچنین لینک دانلود شاخص‌ها را از سال ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۰ در این مقاله قرار دادیم. پس تا انتهای این مقاله با همراه باشید تا با دست پر از آکادمی عمران خارج شوید.

آنچه در این مقاله می آموزید:

تعدیل چیست؟

شاخص تعدیل چیست ؟

انواع شاخص تعدیل

۱) رشته ای

۲) فصلی

۳) کلی

شاخص مبنای پیمان چیست ؟

شاخص دوره انجام کار یا کارکرد

شاخص میانگین در تعدیل

نحوه محاسبه شاخص تجهیز و برچیدن کارگاه

آموزش تعدیل

تعدیل چیست ؟

در ابتدا به طور خلاصه با مفهوم تعدیل آشنا می‌شویم. تعدیل در لغت به معنای معتدل کردن یا تقسیم کردن از روی عدالت است.

اما در عرف پروژه‌های عمرانی که معمولا قرارداد بر مبنای قیمت‌های فهرست بها مختص زمان قرارداد تنظیم می‌شود، به معنای متناسب کردن قیمت‌های زمان قرارداد در مدت اجرا با شرایط روز است.

چگونگی پرداخت مبلغ مابه التفاوت زمان انجام کار و زمان قرارداد که جهت تعدیل کردن قیمت‌ها انجام می‌شود، در متن قرارداد قید می‌گردد.

برای آشنایی بیشتر با مفهوم تعدیل پیشنهاد می‌کنیم مقاله “ تعدیل چیست ؟! صفر تا صد تعدیل آحاد بها و ضریب تعدیل“ را مطالعه کنید.

شاخص تعدیل چیست ؟

شاخص، عددی است که متوسط تغییرات قیمت هر دوره را نسبت به دوره پایه نشان می‌دهد که در ادامه به توضیح آن می‌پردازیم.

متناسب کردن قیمت‌های قرارداد در مدت اجرا با شرایط روز، با استفاده از شاخص تعدیل آحاد بها انجام می‌شود.

این شاخص ها در دوره‌های سه ماهه توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور اعلام می‌گردند.

قیمت‌های اعلام شده توسط این سازمان با استفاده از میانگین قیمت‌های مصالح، دستمزد نیروی انسانی، هزینه ابزار، ماشین آلات و حمل و نقل در آن دوره تعیین می‌شود.

تعریف دوره

به سه ماهه‌های منتهی به خرداد، شهریور، آذر یا اسفند دوره گفته می‌شود. به طور مثال تیر، مرداد، شهریور را دوره دوم آن سال می‌گویند.

دوره مبنا نیز دوره ای است که برآورد هزینه انجام کار هنگام عقد قرارداد، طبق هزینه‌های آن دوره انجام شده است.

در این مقاله شما را با انواع شاخص‌ تعدیل آشنا می‌کنیم. همچنین لینک‌های دانلود شاخص تعدیل از سال ۱۳۸۲ تا ۱۴۰۰ را برای شما قرار دادیم.

دانلود شاخص های قطعی تعدیل آحادبها به صورت تکی

انواع شاخص تعدیل

در ادامه به شرح سه نوع شاخص مهم رشته ای ، گروهی یا فصلی و کلی می‌پردازیم.

شاخص رشته ای تعدیل

شاخص رشته ای عددی است که متوسط تغییرات قیمت‌های واحد اقلام یک رشته از فهرست‌های واحد پایه در هر دوره را نسبت به دوره پایه نشان می‌دهد.

شاخص فصلی یا شاخص گروهی تعدیل

شاخص فصلی یا گروهی عددی است که متوسط تغییرات قیمت‌های واحد اقلام یک فصل از فهرست بهای واحد پایه در هر دوره را نسبت به دوره پایه نشان می‌دهد.

به جمع حرفه‌ای‌ها بپیوندید!

حتما تو این مسیر با ما همراه شو!

شاخص کلی تعدیل

شاخص کلی عددی است که متوسط تغییرات قیمت های واحد اقلام تمامی فهرست‌های واحد پایه در هر دوره را نسبت به دوره پایه نشان می‌دهد.

نحوه تعیین شاخص مبنای پیمان

اکنون به شرح شاخص مبنای پیمان می‌پردازیم. به طور کلی از شاخص مبنا پیمان در دو صورت استفاده می‌شود:

۱) شاخص مبنای پیمان در مناقصه: یک دوره سه ماهه قبل از دوره سه ماهه‌ای که آخرین روز مهلت تعیین شده توسط کارفرما برای تسلیم پیشنهاد قیمت پیمانکار در آن واقع شده است.

به طور مثال اگر آخرین روز مهلت تعیین شده توسط کارفرما برای تسلیم پیشنهاد قیمت پیمانکار ۲۴ آبان ماه باشد (یعنی در دوره سه ماهه سوم)، شاخص مبنا دوره سه ماهه دوم می‌شود.

۲) شاخص مبنای پیمان در ترک تشریفات مناقصه: یک دوره سه ماهه قبل از دوره سه ماهه‌ای که پیشنهاد نهایی پیمانکار به صورت کتبی تسلیم کارفرما شده است.

به طور مثال اگر در تیرماه (یعنی در دوره سه ماهه دوم) پیشنهاد نهایی پیمانکار به صورت کتبی تسلیم کارفرما شده باشد، شاخص مبنا دوره سه ماهه اول می‌شود.

در فیلم زیر به بررسی شاخص مبنای پیمان می‌پردازیم. برای اینکه در دفترفنی حرفه‌ای شوید باید از تجربه حرفه‌ای‌ها استفاده کنید. این فیلم بخشی از “آموزش جامع محاسبه تعدیل“ است. برای مشاهده سرفصل‌ها و نمونه آموزش به آن سر بزنید.

شاخص دوره کارکرد یا انجام کار

ابتدا بهتر است به طور خلاصه با مفاهیم صورت وضعیت موقت و قطعی دوره کارکرد آشنا شوید.

در آخر هر ماه، پیمانکار وضعیت کارهای انجام شده از شروع کار تا آن تاریخ را که طبق نقشه‌های اجرایی، ‌دستور کار‌ها و صورت مجلس‌ها است، اندازه کرده و مقدار مصالح و تجهیزات پای کار را تعیین می‌نماید.

سپس بر اساس فهرست بهای منضم به پیمان، مبلغ صورت وضعیت موقت را محاسبه کرده و آن را در آخر ماه تحویل مهندس ناظر می‌دهد.

اما برای صورت وضعیت قطعی کارکرد، پیمانکار باید حداکثر تا یک ماه از تاریخ تحویل موقت، صورت وضعیت قطعی کارهای انجام شده را بر اساس اسناد و مدارک پیمان، بدون در نظر نمودن مصالح و تجهیزات پای‌ کار تهیه کند و برای رسیدگی به مهندس مشاور تحویل دهد.

در مقالات “صورت وضعیت موقت از سیر تا پیاز + فیلم و نمونه“ و “هر آنچه که باید از ریزه‌کاری‌های صورت وضعیت قطعی بدانید!“ به طور کامل در مورد صورت وضعیت‌های موقت و قطعی صحبت می‌کنیم.

جهت مشخص شدن شاخص دوره انجام کار ، تاریخ واقعی انجام کارها در کارگاه ملاک عمل است و سایر زمان‌ها مانند تاریخ تهیه صورت وضعیت یا تاریخ ارسال آن، ملاک عمل نیست.

در صورتی که برای یک کارکرد، زمان انجام آن معلوم نباشد، تعدیل با متوسط شاخص‌های دوره‌های مربوط به آن محاسبه می‌شود.

در شاخص دوره کارکرد، مبلغ کا‌ر‌های انجام شده شامل عملیات اجرایی، مصالح پای کار و هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه با شاخص همان دوره محاسبه می‌شود.

نحوه محاسبه شاخص میانگین تعدیل

اگر پیمان در مدت اولیه خود به اتمام نرسد ولی تاخیرات پیمانکار مجاز شود، دوره مربوط به انجام کار تاریخ واقعی اجرا است.

اما دقت کنید در صورتی که تاخیر از نوع غیرمجاز باشد، برای آن مدتی که تاخیر غیر مجاز است با متوسط شاخص دوره‌های مربوط به مدت پیمان محاسبه می‌شود.

به طور مثال در تصویر زیر شاخص میانگین در دوره تاخیر غیر مجاز برای یک فصل محاسبه شده است.

طبق بخشنامه تعدیل اگر هنوز مجاز یا غیرمجاز بودن تاخیر مشخص نشده باشد، در پایان مدت اولیه یا هر تمدید پیمان، دستگاه اجرایی مکلف است بنا به تقاضای پیمانکار، تاخیرات را رسیدگی و شاخص‌های تعدیل کارکرد دوره‌های بعد را با توجه به نوع تاخیرها مشخص کند.

تا انجام این رسیدگی، تعدیل کارکردهای بعد از مدت اولیه یا هر تمدید پیمان، بسته به مورد با شاخص‌های دوره سه ماهه مربوط به پایان مدت اولیه یا هر تمدید پیمان محاسبه و به صورت علی‌الحساب پرداخت خواهد شد.

برای اینکه در مورد تمدید پیمان بیشتر بدانید به مقاله “بررسی تغییر مدت پیمان | یک نمونه لایحه تاخیرات | بخشنامه ۵۰۹۰“ سر بزنید.

نحوه محاسبه شاخص تجهیز و برچیدن کارگاه

برای فصل تجهیز و برچیدن کارگاه از چه شاخصی استفاده می‌شود؟!

در بخشنامه‌ای که سال ۸۲ منتشر شد، شاخص تجهیز و برچیدن کارگاه، شاخص کل در نظر گرفته می‌شد.

اما طبق بخشنامه ۱۰۰/۳۵۱۷ مورخ ۱۳۸۶/۱/۱۹ تعدیل هزینه تجهیز و برچیدن کارگاه برای پیمان‌های بعد از تاریخ بخشنامه ذکر شده، میانگین شاخص رشته ای فهرست بهای واحد منضم به پیمان و فهرست بهای واحد ابنیه ملاک عمل خواهد بود.

در پیمان‌هایی با بیش از یک فهرست بها جهت تهیه برآورد، شاخص رشته ای فهرستی که بالاترین برآورد را دارد، مورد استفاده در رابطه فوق خواهد بود. این اصلاح در مقدمه شاخص‌های هر دوره پس از تاریخ فوق تکرار شده است.

شاخص فصل تجهیز و برچیدن کارگاه اگر برای رشته‌ای به جز ابنیه باشد از میانگین شاخص رشته ابنیه و شاخص رشته مربوط به آن محاسبه می‌شود.

به طور مثال برای تعیین شاخص میانگین تجهیز و برچیدن کارگاه به شکل زیر عمل می‌کنیم:

شاخص سه ماهه چهارم سال ۹۹:

برای رشته ابنیه برابر است با ۲۹۷۷٫۶

برای رشته تاسیسات مکانیکی برابر است با ۳۳۳۷٫۵

برای رشته تاسیسات برقی برابر است با ۳۷۷۲٫۱

در این حالت شاخص تجهیز و برچیدن کارگاه به شکل زیر محاسبه می‌شود.

۳۳۷۴٫۸ = ۲ ÷ (۲۹۷۷٫۶ + ۳۷۷۲٫۱)

آموزش تعدیل

در آموزش جامع محاسبه تعدیل ، نوشتن صورت وضعیت تعدیل کارکرد، تعدیل تجمیعی، تعدیل ارزی ، مابه التفاوت قیر و مابه التفاوت مصالح به همراه نمونه‌های کاربردی که برای شروع کار کردن یا رشد کردن در بخش دفترفنی به آن ها نیاز دارید، بررسی شده است.

برای اطلاع بیشتر از آموزش جامع محاسبه تعدیل روی تصویر زیر کلیک کنید.

اما ما برای شما یک پیشنهاد ویژه هم داریم.

در آموزش حرفه‌ای صورت وضعیت نویسی و تفسیر فهرست بها به طور کامل در مورد هر آنچه که از متره و برآورد نیاز دارید، توضیح می‌دهیم. همچنین آموزش جامع محاسبه تعدیل نیز به عنوان هدیه ویژه در کنار این آموزش ارائه می‌شود.

امیدواریم در پایان این مقاله به جواب سوال‌های خود رسیده باشید و از اینکه تا پایان مقاله با ما همراه بودید، تشکر می‌کنیم. نظرات خود را در مورد این مقاله با ما به اشتراک بگذارید .

شاخص کل بورس چیست؟انواع شاخص های بورس

آموزش ویدئویی تحلیل شاخص کل بورس شروع سال ۱۴۰۰ (با تدریس دکتر محمد بحرینی)

شاخص کل بورس یک عدد برای مشخص کردن روند کلی بازار بورس می باشد. در این مقاله، سایت بحر تحلیل شاخص کل بورس و برخی از شاخص های بورس را معرفی کرده است. همچنین ویدئو آموزشی رایگان، ویژه شما بزرگواران قرار داده است. پیشنهاد میدهیم حتماً این فایل آموزشی را مشاهده نمایید.

مطالبی که در این مقاله می آموزیم:

1- منظور از شاخص کل بورس چیست؟

2- انواع شاخص های بورس

4- شاخص قیمت (وزنی _ ارزشی) یا TEDPIX

5- شاخص آزاد شناور (TEFIX)

6- شاخص بازار اول و دوم

منظور از شاخص کل بورس چیست؟

شاخص کل بورس، یک معیار برای مشخص کردن روند کلی صعودی و یا نزولی بودن بازار بورس می باشد. درواقع شاخص کل بورس بیانگر میانگین بازدهی بورس است.

تحلیل گران بورس باید توجه داشته باشند افزایش شاخص کل بورس، نشان‌دهنده سودآوری همه شرکت‌ها در بورس نیست.

ممکن است سهام برخی از شرکت‌های پذیرفته شده در سازمان بورس و اوراق و بهادار ، حتی در زمانی که شاخص کل بورس رشد قابل توجهی دارد، با افت قیمت شدید مواجه باشند.

در شرایطی نیز پیش می آید شاخص کل بورس با کاهش مواجه میشود. در این شرایط با وجود افت شاخص کل بورس، سهام بعضی شرکتها رو به رشد است.

در هر دو حالت وظیفه همیشگی شما بعنوان یک سرمایه گذار این است که با تحلیل درست و بهنگام، سهام شرکت های رو به رشد را در سبد سهام خود قرار دهید. آن وقت سرمایه شما، فارغ از شرایط حاکم بر کلیت بازار بورس، رشد خواهد داشت.

دوره جامع ثروت و تکنیکال یک دوره مناسب برای شماست. پیشنهاد می کنیم اگر میخواهید در بازارهای مالی سرمایه گذاری کنید در ابتدا حتماً از سایت بحر تحلیل دوره آموزش تحلیل تکنیکال را دانلود و از این دوره فوق العاده عالی استفاده کنید.

انواع شاخص های بورس

در بورس انواع شاخص های مختلفی وجود دارد که هر کدام از این شاخص ها وضعیت بازار بورس را از جنبه های خاصی به ما نشان می دهند. محاسبه هر کدام از شاخص‌های بورس از طریق فرمول متفاوتی انجام میشود. بنابراین برای تحلیل هر شاخص باید کارکرد آن شاخص را یاد بگیریم.

در بین فعالان بازار بورس چند شاخص نسبت به کل شاخص های بورس از اهمیت بیشتری برخوردار هستند. سایت بحر تحلیل در ادامه برخی از این شاخص‌ها را به شما معرفی میکند:

2- شاخص قیمت (وزنی _ ارزشی)

3- شاخص کل (هم وزن)

4- شاخص قیمت (هم وزن)

5- شاخص آزاد شناور

6- شاخص بازار اول و دوم

شاخص کل

همانطور که در ابتدای مقاله گفتیم، شاخص کل بورس یک عدد جهت تعیین بازدهی کلی بازار بورس می باشد. جالب است بدانید شرکت‌های بزرگتر (شرکت‌هایی با سرمایه بالاتر و ارزش بازار بیشتر)، تأثیر بیشتری بر صعود و یا نزول شاخص کل بورس دارند.

در تصاویر زیر تاثیر نمادهای بزرگ بازار و نمادهای پرتراکنش بر شاخص بورس را مشاهده می‌کنید.

شاخص قیمت (وزنی _ ارزشی) یا TEDPIX

یکی از اصلی‌ترین شاخص‌های بورس، شاخص قیمت است. شاخص قیمت، روند عمومی قیمت سهام همه شرکت‌های پذیرفته در بورس اوراق بهادار را مشخص میکند. به طور مثال اگر شاخص قیمت بورس در یک سال، ۲۵ درصد رشد داشته باشد به این معنی است که سطح عمومی قیمت‌ها در بورس در طول یک سال گذشته به طور متوسط ۲۵ درصد رشد داشته است.

شاخص قیمت نسبت به شاخص کل بورس یک تفاوت عمده دارد. در شاخص قیمت، فقط قیمت سهام شرکت‌های بورسی محاسبه میشود. اما در شاخص کل، علاوه بر قیمت، سود پرداختی سالیانه شرکت‌ها هم در فرمول شاخص کل مورد محاسبه قرار می گیرد.

البته وزن شرکت‌ها بر شاخص قیمت مثل شاخص کل تأثیرگذار است. یعنی هرچه شرکت بزرگتر باشد و سرمایه آن بیشتر باشد، تأثیر آن بر شاخص قیمت بیشتر است.

شاخص آزاد شناور (TEFIX)

در بازار بورس سهام شرکت ها توسط دو دسته افراد حقیقی و حقوقی خرید و فروش می شود. افراد حقوقی اصولاً نسبت به افراد حقیقی با سرمایه بیشتری در بورس خرید یا فروش می کنند. به همین دلیل هم از لحاظ ارزشی و هم تعداد، دارای سهام بیشتری نسبت به افراد حقیقی هستند. در نتیجه آن‌ها تاثیر بیشتری در تغییرات بازار یک سهم دارند. با توجه به این موضوع، به تعداد سهامی که در بازار سرمایه، در اختیار سهامداران حقیقی است و مرتباً در بازار خرید و فروش می‌شود، سهام آزاد شناور گفته می‌شود. ارزش میانگین این سهام به عنوان شاخص سهام آزاد شناور به کار گرفته می‌شود.

شاخص بازار اول و دوم

شرکت های عضو بورس به دو گروه عمده بازار اول و بازار دوم تقسیم می شوند. برای تفکیک شرکت‌های بورسی چندین معیار در نظر گرفته می شود. ۴ مورد از معیارهای تفکیک شرکتها:

2- تعداد سهامداران

3- وضعیت سودآوری

4- تعداد سهامی که توسط سهامداران حقیقی در بازار خرید و فروش می‌شود

شرکتی‌هایی که از لحاظ معیارهای گفته شده در شرایط بهتری نسبت به دیگر شرکتها، قرار داشته باشند، در بازار اول و دیگر شرکت‌های بورسی در بازار دوم قرار می‌گیرند.

در این بین اگر شاخص کل برای بازار اول محاسبه شود، شاخص بازار اول و در صورتی که شاخص در بازار دوم محاسبه شاخص کل شرکت‌های عضو در بازار دوم بدست می‌آید. اگر شاخص کل بازار دوم سرعت افزایش بیشتری داشته باشد، نشان می‌دهد که رشد در بازار دوم به نسبت بازار اول بهتر است و بازده سرمایه‌گذاری در شرکت‌های کوچک، جذابیت بیشتری دارد.

شاخص صنعت

در بازار بورس می‌توان شرکت‌ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان دسته‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی هستند. جالب است بدانید بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس را شرکت‌های تولیدی تشکیل داده اند. این شرکتها در زمره شاخص صنعت محاسبه می شوند.

شیوه محاسبه شاخص صنعت مشابه شاخص کل قیمت محاسبه میگردد. تفاوت آن‌ها با یکدیگر، در تعداد شرکت‌های حاضر در آن دسته می باشد.

معرفی انواع شاخص‌های بازار سرمایه

در معاملات بورس اوراق بهادار قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر اساس آن انواع شاخص‌ها تعریف می‌شود.

جی پلاس،‌ سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

باشگاه خبرنگاران جوان نوشت؛ در معاملات بورس اوراق بهادار دارایی اصلی مورد مبادله قرار می گیرد بنابراین قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر اساس انواع شاخص های بورس تعریف می شود. با توجه به این توضیحات به تبیین انواع شاخص های بورس اوراق بهادار تهران مورد استفاده قرار گرفته می‌پردازیم.

در بورس تهران، ۸ شاخص مهم وجود دارد که از جایگاه تحلیلی بالایی نزد سرمایه‌گذاران برخوردار هستند. شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از جمله مهم‌ترین شاخص‌های مهم در بازار بورس تهران هستند.

در ادامه به تشریح این شاخص‌ها می‌پردازیم.

شاخص کل قیمت چیست؟

شاخص کل قیمت نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت تمام سهام موجود در بازار بورس است.از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازه‌گیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل می‌شود. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف می‌کنند و تمامی ارقام شرکت‌ها در آن سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می‌کنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سال‌های بعد را نسبت به آن سال می‌سنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق می‌افتد.

نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت:

در این شاخص زمانی که شرکت‌ها از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران افزایش سرمایه می‌دهد و یا تعداد شرکت‌ها کم و یا زیاد می‌شوند تعدیل می‌ شود.

زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفاف‌سازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوق‌العاده بسته می‌شود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان مبنای قیمتی آن سهم در شاخص در نظر گرفته می شود.

از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت‌های مختلف اثر می‌پذیرد و بنابراین شرکت‌های بزرگ‌تر موجب تغییرات بزرگ‌تر شاخص بورس می‌ شوند نباید به طور صرف تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار باید از سایر شاخص‌ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته‌اند شاخص کل رشد قابل‌توجهی را ثبت می‌کند.

سازمان بورس و اوراق بهادار سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و … در دو بازار اول و دوم تقسیم‌بندی می‌کند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته‌شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می شود وبه آن شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می گویند.

شاخص کل هم‌وزن:

شیوه محاسبه شاخص کل هم‌وزن مشابه شاخص قیمت کل است با این تفاوت که از تعداد سهام شرکت در محاسبه شاخص استفاده می‌شود. در واقع در این شاخص فارغ از اینکه شرکت‌ها چه اندازه‌ای دارند اثر یکسانی را خواهند داشت در حالی که در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمت‌ها اثر بااهمیتی در محاسبات دارد.

سهم الف: ۱۰۰۰ ریال

سهم ب: ۳۰۰۰ ریال

سهم پ: ۲۰۰۰ ریال

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۶۹:

((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۰۰

سهم الف: ۲۰۰۰ ریال

سهم ب: ۲۷۵۰ ریال

سهم پ: ۲۵۰۰ ریال

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۲۱

همان‌طور که مشاهده می‌کنید که شاخص هم‌وزن رشد قابل‌توجه‌تری را نسبت به شاخص کل قیمت در حالت عادی نشان می‌دهد.

تفاسیر مهم هم‌زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن:

در بازار بورس تفاسیر هم‌زمان شاخص قیمت کل و شاخص هم‌وزن بسیار رایج است.

زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هم‌وزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشته‌اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.

زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم‌وزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزولی بوده و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایه‌گذاران برای کسب سود بایستی به سمت سهام کوچک و متوسط متمایل شوند.

اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبه‌رو شده است و اگر این موضوع برای چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است که بازار به سمت رکود پیش می‌رود.

اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی می‌شوند و رخداد این حالت در طی چند روز می‌تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه‌های آتی را بدهد.

شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟

شاخص قیمت و بازده نقدی بیانگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار تهران است. سود حاصل از سرمایه‌گذاری در بازار بورس از دو محل است:

سود نقدی مصوب مجامع

سود ناشی از افزایش قیمت سهام. شاخص اخیر هر دو مورد را در خود دارد و هر دو را نمایش می‌دهد. این شاخص به شاخص TEDPIX معروف است و فرمول محاسبه آن مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در مخرج کسر علاوه بر قیمت در سال ۱۳۶۹ سود نقدی پرداختی در آن سال نیز منظور می‌شود.

شاخص بازده نقدی چیست؟

این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می کند و از این دریچه بازدهی ناشی از تمام سودهای پرداختی توسط شرکت‌های بورسی را محاسبه می کند. نکته مهم آنکه وقتی این شاخص نزول کند به این معنی است که در مجامع سود کمتری پرداخت می شود و در این حالات نباید خیلی به انتظار کسب سود نقدی سنگین باشیم و انتظارات و یا سبک معامله‌گری خود را اصلاح کنیم.

شاخص صنعت و شاخص مالی:

پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با این دو شاخص مطالبی را خدمت شما بیان کنیم لازم است تا به این نکته اشاره‌کنیم که شرکت‌ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان می‌توان تقسیم‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند. بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس را شرکت‌های تولیدی تشکیل می‌دهند.

همچنین مشاوره مالی و شرکت‌های تأمین سرمایه جزء خدمات مالی محسوب می‌شوند. شرکت‌های حاضر در دسته اول را در زمره شاخص صنعت و شرکت‌های حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌کنند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن‌آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم‌بندی می شود.

شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکت‌های فعال در آن شاخص هستند، در واقع مشابه شاخص کل قیمت محاسبه می‌کنند و تفاوت آن‌ها با شاخص مزبور در تعداد شرکت‌های حاضر در آن صنعت است.

شاخص سهام آزاد شناور(TEFIX) :

برخی از شرکت‌های حقوقی مالکیت اصلی و عمده شرکت‌های سهامی را بر عهده دارند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته می‌شود و سهام تحت مالکیت آن‌ها معمولاً جزو سهامی به حساب نمی‌آید که به صورت فعال در بازار معامله شود.

شناوری سهام به درصدی از سهام یک شرکت اشاره دارد که نزد سرمایه‌گذاران خرد (غالبا حقیقی) قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک را دارد و خرید سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل و نفوذ در شرکت خریداری نمی شود.

درصد شناوری یک سهم در سایت بورس اوراق بهادار نمایش داده می‌شود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه می‌کند که توسط سرمایه‌گذاران خرد مورد معامله قرار می‌گیرد، شیوه محاسبه مشابه شاخص کل قیمت است و تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌شود.

برای مثال در شاخص کل قیمت صد درصد سهام فولاد مبارکه یعنی ۱۳۰ میلیارد سهم به عنوان ضریب قیمت فولاد مبارکه لحاظ می شود در حالی که در شاخص سهام آزاد شناور تنها ۲۵ درصد سهام این شرکت یعنی ۳۲٫۵ میلیارد سهم آن به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌شود. یکی از نکات تفسیری حائز اهمیت این هست که هرچه درصد شناوری سهام پذیرفته شده در بازار بورس بیشتر باشد نتیجه این شاخص به تغییرات شاخص کل قیمت نزدیک‌تر خواهد بود و هر چه درصد شناوری پایین‌تر باشد به نظر می‌رسد که نتیجه حاصل از شاخص سهام شناور آزاد واقعی‌تر باشد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر:

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می کند. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را مشخص می کند، بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکت‌های لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است در حالی که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت در آن لحاظ می شوند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر:

بزرگی شرکت‌ها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه می‌شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از رابطه زیر کمک گرفته می‌شود:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

۳۰ شرکت بزرگ‌تر شامل شرکت‌هایی می‌شود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگ‌تر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می‌نماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است. معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگ‌تر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی می‌دهند.

آشنایی با انواع شاخص‌های بازار سرمایه

در معاملات بورس اوراق بهادار قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر اساس آن انواع شاخص‌ها تعریف می‌شود.

به گزارش سرویس بورس مشرق، سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه ای از آموزش ها را فرا بگیرند. این روزها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

کف بازار بورس کجاست؟

در معاملات بورس اوراق بهادار دارایی اصلی مورد مبادله قرار می گیرد بنابراین قیمت سهام به عنوان متغیر اصلی تعریف شده و بر اساس انواع شاخص های بورس تعریف می شود. با انواع شاخص توجه به این توضیحات به تبیین انواع شاخص های بورس اوراق بهادار تهران مورد استفاده قرار گرفته می‌پردازیم.

در بورس تهران، ۸ شاخص مهم وجود دارد که از جایگاه تحلیلی بالایی نزد سرمایه‌گذاران برخوردار هستند. شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت و شاخص مالی، شاخص سهام آزاد شناور، شاخص بازار اول و بازار دوم، شاخص ۵۰ شرکت برتر و شاخص ۳۰ شرکت بزرگ از جمله مهم‌ترین شاخص‌های مهم در بازار بورس تهران هستند.

در ادامه به تشریح این شاخص‌ها می‌پردازیم.

شاخص کل قیمت چیست؟

شاخص کل قیمت نشان‌دهنده سطح عمومی قیمت تمام سهام موجود در بازار بورس است.از آنجایی که شاخص یک عدد است و واحد اندازه‌گیری خاصی برای آن تعریف نشده است به منظور اینکه قابلیت تفسیر و تحلیل پیدا کند به این صورت عمل می‌شود. یک سال مشخص را به عنوان سال پایه تعریف می‌کنند و تمامی ارقام شرکت‌ها در آن سال را به عنوان ارقام مبنا در سال پایه تعریف می‌کنند. پس از آن تغییرات قیمتی سهام در سال‌های بعد را نسبت به آن سال می‌سنجند و از این طریق رشد یا نزول شاخص اتفاق می‌افتد.

نکاتی مهم در رابطه با شاخص کل قیمت:

در این شاخص زمانی که شرکت‌ها از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران افزایش سرمایه می‌دهد و یا تعداد شرکت‌ها کم و یا زیاد می‌شوند تعدیل می‌ شود که به دلیل پیچیدگی محاسبات از تشریح شیوه آن خودداری می کنند.

زمانی که یک سهم به دلایل مختلفی مانند شفاف‌سازی؛ برگزاری مجمع عمومی عادی و یا به طور فوق‌العاده بسته می‌شود قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی به عنوان مبنای قیمتی آن سهم در شاخص منظور می شود.

از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت‌های مختلف اثر می‌پذیرد و بنابراین شرکت‌های بزرگ‌تر موجب تغییرات بزرگ‌تر شاخص بورس می‌ شوند نباید به طور صرف تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار باید از سایر شاخص‌ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی است اما چون سه تا ۵ سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته‌اند شاخص کل رشد قابل‌توجهی را ثبت می‌کند.

سازمان بورس و اوراق بهادار سهام پذیرش شده در بازار بورس را بر اساس میزان نقدشوندگی، درصد شناوری سهام، وضعیت سودآوری، تعداد سهام و … در دو بازار اول و دوم تقسیم‌بندی می‌کند. شاخص قیمت کل برای سهام پذیرفته‌شده در هر کدام از این بازارها به تفکیک محاسبه می شود وبه آن شاخص بازار اول و بازار دوم یاد می گویند.

شاخص کل هم‌وزن:

شیوه محاسبه شاخص کل هم‌وزن مشابه شاخص قیمت کل است با این تفاوت که از تعداد سهام شرکت در محاسبه شاخص استفاده می‌شود. در واقع در این شاخص فارغ از اینکه شرکت‌ها چه اندازه‌ای دارند اثر یکسانی را خواهند داشت در حالی که در شاخص قیمت کل تعداد سهام یک شرکت به عنوان وزن قیمت‌ها اثر بااهمیتی در محاسبات دارد.

سهم الف: ۱۰۰۰ ریال

سهم ب: ۳۰۰۰ ریال

سهم پ: ۲۰۰۰ ریال

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۶۹:

((۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۰۰

سهم الف: ۲۰۰۰ ریال

سهم ب: ۲۷۵۰ ریال

سهم پ: ۲۵۰۰ ریال

شاخص هم‌وزن در سال ۱۳۷۰ برابر خواهد بود:

((۲۰۰۰ + ۲۷۵۰ + ۲۵۰۰) / (۱۰۰۰ + ۳۰۰۰ + ۲۰۰۰)) * ۱۰۰ = ۱۲۱

همان‌طور که مشاهده می‌کنید که شاخص هم‌وزن رشد قابل‌توجه‌تری را نسبت به شاخص کل قیمت در حالت عادی نشان می‌دهد.

تفاسیر مهم هم‌زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌وزن:

در بازار بورس تفاسیر هم‌زمان شاخص قیمت کل و شاخص هم‌وزن بسیار رایج است.

زمانی که شاخص کل صعودی است اما شاخص هم‌وزن نزولی است به این معنی است که اغلب سهام بازار نزول داشته‌اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.

زمانی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم‌وزن صعودی است به این معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزولی بوده و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است اما عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده‌اند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایه‌گذاران برای کسب سود بایستی به سمت سهام کوچک و متوسط متمایل شوند.

اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند: در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت روبه‌رو شده است و اگر این موضوع برای چندین روز متوالی اتفاق بیفتد بستگی به شرایط حاکم بر بازار ممکن است که بازار به سمت رکود پیش می‌رود.

اگر هر دو شاخص صعود کنند: در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی می‌شوند و رخداد این حالت در طی چند روز می‌تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه‌های آتی را بدهد.

شاخص قیمت و بازده نقدی چیست؟

شاخص قیمت و بازده نقدی بیانگر بازدهی کل بورس اوراق بهادار تهران است. سود حاصل انواع شاخص از سرمایه‌گذاری در بازار بورس از دو محل است:

سود نقدی مصوب مجامع

سود ناشی از افزایش قیمت سهام. شاخص اخیر هر دو مورد را در خود دارد و هر دو را نمایش می‌دهد. این شاخص به شاخص TEDPIX معروف است و فرمول محاسبه آن مشابه شاخص قیمت است با این تفاوت که در مخرج کسر علاوه بر قیمت در سال ۱۳۶۹ سود نقدی پرداختی در آن سال نیز منظور می‌شود.

شاخص بازده نقدی چیست؟

این شاخص تنها بازدهی ناشی از سود مصوب مجامع را که به سود نقدی معروف است محاسبه می کند و از این دریچه بازدهی ناشی از تمام سودهای پرداختی توسط شرکت‌های بورسی را محاسبه می کند. نکته مهم آنکه وقتی این شاخص نزول کند به این معنی است که در مجامع سود کمتری پرداخت می شود و در این حالات نباید خیلی به انتظار کسب سود نقدی سنگین باشیم و انتظارات و یا سبک معامله‌گری خود را اصلاح کنیم.

شاخص صنعت و شاخص مالی:

پیش از اینکه بخواهیم در رابطه با این دو شاخص مطالبی را خدمت شما بیان کنیم لازم است تا به این نکته اشاره‌کنیم که شرکت‌ها را بر اساس ماهیت فعالیتشان می‌توان تقسیم‌بندی کرد. شرکت‌های تولیدی و خدماتی دو دسته اصلی شرکت‌های بورسی را شامل می‌شوند. بیش از ۶۰ درصد شرکت‌های فعال در بورس را شرکت‌های تولیدی تشکیل می‌دهند.

همچنین مشاوره مالی و شرکت‌های تأمین سرمایه جزء خدمات مالی محسوب می‌شوند. شرکت‌های حاضر در دسته اول را در زمره شاخص صنعت و شرکت‌های حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیم‌بندی می‌کنند. برای مثال شرکت پتروشیمی زاگرس و پتروشیمی فن‌آوران که به تولید متانول اشتغال دارند در شاخص صنعت و شرکت تأمین سرمایه نوین و تأمین سرمایه لوتوس پارسیان در شاخص مالی تقسیم‌بندی می شود.

شیوه محاسبه هر دو شاخص بر اساس میانگین موزون شرکت‌های فعال در آن شاخص هستند، در واقع مشابه شاخص کل قیمت محاسبه می‌کنند و تفاوت آن‌ها با شاخص مزبور در تعداد شرکت‌های حاضر در آن صنعت است.

شاخص سهام آزاد شناور(TEFIX) :

برخی از شرکت‌های حقوقی مالکیت اصلی و عمده شرکت‌های سهامی را بر عهده دارند. زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته می‌شود و سهام تحت مالکیت آن‌ها معمولاً جزو سهامی به حساب نمی‌آید که به صورت فعال در بازار معامله شود.

شناوری سهام به درصدی از سهام یک شرکت اشاره دارد که انواع شاخص نزد سرمایه‌گذاران خرد (غالبا حقیقی) قرار دارد و قابلیت فروش مجدد در آینده نزدیک را دارد و خرید سهام با هدف نگهداری و یا افزایش کنترل و نفوذ در شرکت خریداری نمی شود.

درصد شناوری یک سهم در سایت بورس اوراق بهادار نمایش داده می‌شود. شاخص سهام آزاد شناور، تغییرات آن بخش از سهام یک شرکت را محاسبه می‌کند که توسط سرمایه‌گذاران خرد مورد معامله قرار می‌گیرد، شیوه محاسبه مشابه شاخص کل قیمت است و تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌شود.

برای مثال در شاخص کل قیمت صد درصد سهام فولاد مبارکه یعنی ۱۳۰ میلیارد سهم به عنوان ضریب قیمت فولاد مبارکه لحاظ می شود در حالی که در شاخص سهام آزاد شناور تنها ۲۵ درصد سهام این شرکت یعنی ۳۲٫۵ میلیارد سهم آن به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌شود. یکی از نکات تفسیری حائز اهمیت این هست که هرچه درصد شناوری سهام پذیرفته شده در بازار بورس بیشتر باشد نتیجه این شاخص به تغییرات شاخص کل قیمت نزدیک‌تر خواهد بود و هر چه درصد شناوری پایین‌تر باشد به نظر می‌رسد که نتیجه حاصل از شاخص سهام شناور آزاد واقعی‌تر باشد.

شاخص ۵۰ شرکت برتر:

سازمان بورس اوراق بهادار هر سه ماه یک‌بار فهرست ۵۰ شرکت برتر بورس را که بالاترین درجه نقد شوندگی را دارند ارائه می کند. شاخص ۵۰ شرکت برتر میانگین وزنی این ۵۰ شرکت را مشخص می کند، بنابراین شیوه محاسبه این شاخص مشابه شاخص کل قیمت است با این تفاوت که تعداد شرکت‌های لحاظ شده در این شاخص تنها ۵۰ شرکت است در حالی که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت در آن لحاظ می شوند.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ‌تر:

بزرگی شرکت‌ها در سایت سازمان بورس بر اساس ارزش روز یک شرکت محاسبه می‌شود. برای محاسبه ارزش روز سهام یک شرکت از رابطه زیر کمک گرفته می‌شود:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت

۳۰ شرکت بزرگ‌تر شامل شرکت‌هایی می‌شود که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار بگیرند و شاخص سی شرکت بزرگ‌تر میانگین وزنی این ۳۰ شرکت را برآورد می‌نماید و شیوه محاسبه آن مشابه شاخص کل قیمت است. معمولاً در دوران رکود بازار و زمانی که شاخص مسیر مشخصی ندارد با انجام معاملات بلوکی در سهامی که جزو ۳۰ شرکت بزرگ‌تر هستند رقم شاخص را تغییر بااهمیتی می‌دهند.

انواع شاخص در بورس

واژه شاخص یکی از پر کاربرد ترین واژگان تخصص در بورس می باشد. اگر شما وارد بازار بورس شده و برای سرمایه گذاری بلند مدت، کسب سود و بازدهی بالا از آن برنامه ریزی دارید، بهتر است میزان دانش و تخصص خود را به خصوص درباره انواع واژه ها و اصطلاحات تخصصی بورس افزایش دهید. در این مقاله قصد داریم تا در خصوص انواع شاخص در بورس ( شاخص بورس ) با شما صحبت کنیم. اگر برای شما نیز سوال است که انواع شاخص های بورس چیست؟ در ادامه با ما همراه باشید.

انواع شاخص در بورس

همانطور که گفته شد، واژه شاخص یکی از پر کاربرد ترین اصطلاحات تخصصی بورس می باشد. اما انواع شاخص در بورس چیست؟ منظور از شاخص در بورس در واقع اعدادی هستند که نمایانگر وضعیت بازار در طول دوره های قبل می باشند. اما کاربرد انواع شاخص در بورس چیست؟ همانطور که می دانید برای سرمایه گذاری در هر بازار بورسی، ابتدا باید وضعیت آن بررسی شود. برای بررسی وضعیت بازار شاخص های مختلفی وجود دارند.

از انواع شاخص در بورس عبارتند از:

• شاخص 50 شرکت فعال تر
• شاخص بازار اول و بازار دوم
• شاخص سهام آزاد شناور
• شاخص ۳۰ شرکت بزرگ
• شاخص بازده نقدی و قیمت
• شاخص بازده نقدی
• شاخص کل
• شاخص صنعتی
• شاخص مالی
• شاخص کل هم وزن
• و غیره.

بدیهی است هر یکی از انواع شاخص در بورس کاربرد های منحصر به فردی دارند. در ادامه به تشریح و توضیح هر یک از این شاخص های بورس می پردازیم. اما ابتدا لازم است با مفهوم کلی شاخص در بورس آشنا شوید. با توجه به تعریفی که در فرهنگ معین در خصوص این واژه ارائه شده است. می توان اذعان داشت که منظور از شاخص عددی است که از میانگین ارزش مجموعه ‌ای از اقلام مرتبط با یک دیگر بر حسب درصدی از همان میانگین در فاصله زمانی دو تاریخ محاسبه می شود.

به عبارت دیگر منظور از شاخص بورس ، عددی است که وضعیت کلی بورس و روند رشد یا افت این بازار را نشان می‌ دهد. بدیهی است سرمایه گذاران با مطالعه و محاسبه انواع شاخص های بورس می توانند به اطلاعات مفید و ارزشمندی دست پیدا کنند. اما اجازه دهید تا به تفسیر و تشریح هر یک از این شاخص ها بپردازیم.

انواع شاخص های بورس – شاخص کل

یکی از مهم ترین انواع شاخص در بورس ، شاخص کل یا شاخص کل قیمت می باشد. شاخص کل در واقع عددی است که بازدهی و سود کل بازار را نشان می دهد. شاخص کل با اطلاعات مفیدی در خصوص میزان سود و یا افت بازار های مختلف به همراه است. تغییرات مثبت و منفی شاخص کل نشان دهنده تغییرات مثبت یا منفی کل بازار در بورس می باشد. برای مثال برای محاسبه بازدهی بازار طی ماه گذشته می توان درصد رشد شاخص را از ابتدا تا انتهای آن ماه در نظر گرفت و محاسبه کرد. اما از آنجایی که قبلا در خصوص شاخص کل قیمت در بورس مفصلا صحبت کرده ایم، از تکرار مکررات می پرهیزیم. از همین رو توصیه می شود برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص شاخص بورس و شاخص کل بورس مقاله زیر را مطالعه کنید.

شاخص مالی

یکی دیگر از انواع شاخص بورس شاخص مالی می باشد. شاخص مالی در واقع عبارت است از روند و میزان بازدهی شرکت های سرمایه گذاری در بورس. در واقع با محاسبه میزان سود و بازدهی شرکت ها و موسسات مالی در بورس می توان به شاخص مالی در بورس دست انواع شاخص پیدا کرد. در خصوص مفهوم شاخص مالی بورس باید اشاره کنیم که شرکت ‌های فعال در بورس بر اساس ماهیت فعالیت آن ها به دو دسته ی زیر تقسیم می شوند:

• شرکت ‌های تولیدی
• شرکت های خدماتی.

قابل ذکر است که شرکت ‌های حاضر در حوزه دوم را در شاخص مالی تقسیم ‌بندی می‌ کنند. برای محاسبه شاخص مالی در بازار بورس، میزان سود و بازدهی شرکت های فعال در آن گروه، مورد مطالعه و محاسبه قرار می گیرند. شاخص مالی در واقع مشابه با شاخص کل قیمت است. اما تفاوت آن با شاخص کل در تعداد شرکت ‌های حاضر در آن صنعت می باشد.

شاخص صنعتی

شاخص صنعت نیز یکی از انواع شاخص های بورس است. شاخص صنعتی در واقع میزان بازدهی شرکت های غیر سرمایه گذاری را شامل می شود. همانطور که در توضیح شاخص مالی اشاره کردیم، شرکت های بورس در دو گروه شرکت های تولید و خدمات تقسیم بندی می شوند. کلیه شرکت های فعال در گروه اول یعنی شرکت های تولیدی در حوزه صنعت قرار می گیرند. برای محاسبه شاخص صنعتی نیز طبیعتا میزان سود و بازدهی شرکت های فعال در گروه صنعت مورد مطالعه قرار می گیرد. به طور کلی برای محاسبه و تشخیص میزان شاخص صنعتی در بورس به این صورت عمل می شود. برای محاسبه این شاخص شاخص کل قیمت منهای شاخص مالی می شود. عدد به دست آمده برابر است با میزان بازدهی شرکت های غیر سرمایه گذاری در بورس.

شاخص 50 شرکت فعال تر

از دیگر انواع شاخص در بورس می توان به شاخص 50 شرکت فعال تر در بازار بورس اشاره کرد. 50 شرکت فعال تر به صورت فصلی توسط سازمان بورس و اوراق بهادار انتخاب می شوند. به این صورت که این سازمان در فواصل زمانی مشخص و معمولا در هر فصل، با مقایسه و مشاهده میزان فعالیت و معاملات شرکت ها، 50 شرکت فعالتر یا برتر را انتخاب و اعلام می کند. شاخص 50 شرکت فعالتر نیز میزان سود و بازدهی این شرکت ها را مشخص می کند. نحوه محاسبه شاخص 50 شرکت فعالتر در واقع مشابه با محاسبه شاخص کل قیمت در بورس می باشد. اما تفاوت اصلی آن در اینجاست که تعداد شرکت‌ های لحاظ شده در شاخص 50 شرکت برتر، محدود به پنجاه شرکت می باشد. این در حالی است که در شاخص کل بیش از ۱۰۰ شرکت مورد بررسی و مطالعه قرار می گیرند.

لازم است اشاره کنیم که ملاک های مهم برای انتخاب 50 شرکت برتر بورس عبارتند از:

• میزان معاملات شرکت ها
• میزان فعالیت شرکت ها
• میزان نقد شوندگی شرکت ها
• میزان سود و بازدهی شرکت ها
• و غیره.

شاخص بازده نقدی

از انواع شاخص های بورس ، شاخص بازده نقدی می باشد. شاخص بازده نقدی در بورس برای محاسبه میزان سود های پرداختی شرکت های بورسی کاربرد دارد. به عبارت دیگر این شاخص بازدهی و سود مصوب مجامع یا همان نقدی شرکت های فعال در بورس را محاسبه می‌ کند. با محاسبه شاخص بازده نقدی می توان به میزان پرداختی ها و سود نقدی شرکت های فعال در بورس دست پیدا کرد. اگر شاخص بازده نقدی کاهش و با افت قیمت مواجه شود، این به آن معنا است که میزان پرداخت سود نقدی در مجامع کاهش پیدا کرده است.

شاخص بازده نقدی و قیمت

منظور از شاخص بازده نقدی و قیمت در بورس در واقع میزان بازده نقدی کل بورس اوراق بهادار تهران می باشد. همانطور انواع شاخص که می دانید میزان سود حاصل از سرمایه گذاری در بازار بورس از دو طریق می باشد:

• سود نقدی مصوب مجامع
• سود ناشی از افزایش قیمت سهام.

شاخص بازده نقدی و قیمت هر دو موارد بالا را در خود جای می دهد. این شاخص همچنین به شاخص TEDPIX نیز معروف می باشد. به عبارت دیگر این شاخص محاسبه میزان بازدهی شرکت ‌ها به جهت تشخیص میزان بازده سود خالص و قیمت می باشد.

شاخص ۳۰ شرکت بزرگ

از انواع شاخص در بورس می توان به شاخص 30 شرکت بزرگ نیز اشاره کرد. اما برای محاسبه ارزش روز شرکت های بزرگ در سازمان بورس و اوراق بهادار کشور از این معامله استفاده می شود:

قیمت پایانی سهام × تعداد کل سهام شرکت = ارزش روز یک شرکت.

با محاسبه ارزش روز، شرکت های بزرگ بورس نیز انتخاب و معرفی می شوند. همچنین لازم به ذکر است که ۳۰ شرکت بزرگ در بورس شرکت هایی هستند که در صدر ۳۰ شرکت بزرگ بورس قرار دارند. شاخص 30 شرکت بزرگ نیز مانند شاخص 50 شرکت فعالتر، برابر است با میانگین وزنی ۳۰ شرکت بزرگ در بورس. برای محاسبه این شاخص نیز مانند شاخص کل قیمت عمل می کنند. با این تفاوت که در این شاخص، تنها 30 شرکت مورد مطالعه و ارزیابی قرار می گیرد.

شاخص سهام آزاد شناور

برای توضیح این شاخص باید اشاره کنیم که سهام داران شرکت های مختلف در دو دسته قابل شناسایی می باشند:

• سهام دار کل
• سهام دار خرد.

منظور از سهام آزاد شناور، سهام و یا اوراق بهاداری است که در مالکیت سهام داران خرد در بورس قرار داشته و احتمال خرید و فروش آن ها در آینده نزدیک وجود دارد. همانظور که می دانید زمانی که یک شرکت یا شخص حقوقی یا حقیقی درصد بالایی از سهام یک شرکت را در اختیار داشته باشد به عنوان سهامدار اصلی آن شرکت شناخته می ‌شود. سهام اصلی شرکت ها جزو سهامی که به صورت فعال در بازار معامله می شود محسوب نمی شود.

طبق این تعریف شاخص سهام آزاد شناور میزان سود و بازدهی و به طور کلی میزان تغییرات آن دسته از سهام شرکت ها که نزد سهام داران خرد می باشد را بررسی می کند. روش محاسبه این شاخص بورس مشابه شاخص کل قیمت است. تفاوت با آن شاخص در تعداد سهامی است که به عنوان ضریب قیمت لحاظ می‌ گردد. همچنین لازم به ذکر است که برای مشاهده درصد شناوری سهام می توانید به سایت سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه کنید.

شاخص بازار اول و بازار دوم

برای شرح این شاخص بورس باید به دسته بندی های شرکت ها اشاره کنیم. سازمان بورس و اوراق بهادار، با توجه به میزان عملکرد شرکت ها و موارد مختلف، شرکت های فعال در بورس را در دو گروه تقسیم بندی می کند.

این دو گروه عبارتند از:

مهم ترین ملاک تعیین شرکت ها در بازار اول و بازار دوم:

• میزان سرمایه شرکت
• تعداد سهام داران
• وضعیت سود آوری
• سهام شناور
• و غیره.

بر اساس تعریف ارائه شده، شرکت‌ هایی که با توجه به مولفه های بالا، شرایط بهتری داشته باشند در بازار اول و دیگر شرکت‌ ها در بازار دوم قرار می گیرند. برای هر یک از این دسته ‌بندی‌ ها یک شاخص وجود دارد. شاخص بازار اول و بازار دوم در واقع میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌ هایی را نشان می ‌دهد که در این گروه ‌ها حضور دارند. این شاخص یکی از انواع شاخص بورس است که به بررسی میزان سود و بازدهی شرکت های فعال در بازار اول و بازار دوم را بررسی و محاسبه می کند.

شاخص کل هم وزن

شاخص کل هم وزن نیز از دیگر انواع شاخص بورس است که اطلاعات مفید تر و واقعی تری در اختیار ما قرار می دهد. تفاوت عمده شاخص کل با شاخص هم وزن، در وزن شرکت‌ های محاسبه شده می باشد. شاخص کل تمایز میان سهام‌ های بزرگ و کوچک قائل می ‌شود ولی شاخص هم وزن، وزن یکسان برای همه شرکت‌ ها در نظر می‌ گیرد. به عبارت دیگر در شاخص کل هم وزن دیگر شرکت های بزرگ تاثیرات بیشتر بر تغییرات شاخص نخواهند داشت. از دید فعالان بازار سرمایه، شاخص کل هم وزن دید شفاف ‌تری نسبت به روند بازار می‌ دهد و امتیاز بیشتر سهم‌ های شاخص ساز در محاسبات شاخص کل، را از آن می ‌گیرد. برای مثال وقتی شاخص هم وزن منفی است انواع شاخص یعنی بازدهی بیش از نصف شرکت‌ های بازار کاهش‌ یافته است.

سخن آخر

در مقاله انواع شاخص در بورس با انواع شاخص های بورس آشنا شدید. اما ذکر یک نکته در پایان ضروری می باشد. همانطور که گفته شد شاخص به عنوان عدد و آماری است که وضعیت شرکت های فعال و میزان بازدهی آن ها را نشان می دهد. اما باید توجه داشته باشید که مثبت یا منفی بودن شاخص به معنی مثبت یا منفی بودن کل بورس نیست. در واقع موارد بسیاری برا سود و افت در بازار بورس تاثیر گذار است. تغییرات شاخص به معنی میزان تغییرات در کل بازار است. اما مثبت بودن این تغییرات همیشه به عنوان تنها عامل تاثیر گذار بر مثبت بودن بازار نیست.

شاخص، وضعیت کلی بورس را برای سرمایه گذاران مشخص می کند. باید توجه داشته باشید که تاثیر شرکت های بزرگ بورس بر شاخص بورس بسیار پر رنگ تر از شرکت های کوچک است. برای مثال ممکن است در مواقعی شرکت های بزرگ سود و بازدهی بالایی به همراه داشته و به دلیل حجم بالای معاملاتی، تاثیر بیشتری بر شاخص کل داشته باشند. در حالی که شرکت های کوچک تر با افت و کاهش ارزش مواجه باشند. بنابراین توصیه می شود قبل از انجام معاملات غیر از توجه به شاخص بورس، موارد دیگری را مورد مطالعه قرار دهید. از این که تا پایان مقاله انواع شاخص در بورس با ما همراه بودید، از شما متشکریم. گروه آموزشی بورس فردا.